Τα Μάρμαρα βρίσκονται στην ανατολική πλευρά του νησιού,απέναντι από τη Νάξο,14 χλμ από την Παροικία
κείμενο του Δημήτρη Ντόλκα
Κάποιοι ίσως ντρέπονται να πουν ότι είναι από τα Μάρμαρα, αυτό το πανέμορφο χωρίο της Πάρου,όμως αν ήξεραν λίγη από την ιστορία του τότε θα άλλαζαν γνώμη και άποψη!
Προχριστιανική περίοδος
Το όνομα Μάρμαρα προέρχεται από τον μεγάλο αριθμό διασκορπισμένων μαρμάρων γύρω από το χωριό. Κατά την προχριστιανική περίοδο στην περιοχή υπάρχει αρχαίος Ναός που ίσως να ήταν το ιερό της Αρτέμιδος.
Οι πρώτες αναφορές και οι πρώτοι κάτοικοι των Μαρμάρων
Ο Γάλλος περιηγητής Ιησουίτης μοναχός Χριστόφορο Μπουντελ Μόντι το 1420 χαρτογραφεί την Πάρο και στο χωριό Μάρμαρα απεικονίζει τις αρχαίες κολώνες του Ναού, πεσμένες και διάσπαρτες.
Ο πρώτος πυρήνας του χωριού εμφανίζεται λίγο αργότερα. Ακόμα μέχρι και σήμερα βλέπουμε τα παλιά μεσαιωνικά σπίτια και εκκλησιές του χωριού να είναι χτισμένα από μάρμαρα του αρχαίου ναού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εκκλησία της Πέρα Παναγιάς αλλά και οι περίφημες γούρνες του χωριού που έχουν λαξευτεί πάνω σε αυτές τις αρχαίες κολόνες.
Μετά τον Βενετο-τουρκικό πόλεμο στην Κρήτη 1640-1680, έρχονται και εγκαθίστανται στην Πάρο και ιδιαίτερα στα Μάρμαρα πολλές Κρητοβενέτικες οικογένειες όπως είναι οι: Christoforo σήμερα Χριστόφορος, Stella σήμερα Στέλλας, Callergi σήμερα Καλλέργης, Rizzo σήμερα Ρίτσος, Λαουράκης αλλά και άλλες Κρητοβυζαντινές οικογένειες όπως Κληρονόμος, Αρκουλής, Σκορδίλης κλπ.
Το αρχοντοχώρι
Οι κάτοικοί του το ονόμαζαν Αρχοντοχώρι και όχι άδικα! Τα Μάρμαρα από την αρχή της αποίκησης του μέχρι τον 19ο αιώνα ήταν το Κεφαλοχώρι της νοτιοανατολικής Πάρου λόγω του εύφορου κάμπου του.
Αυτός ήταν και ο λόγος που προσέλκυσε τους άρχοντες εκείνης της εποχής όπως τους: Σωμμαρίπα το 1460, Καζανόβα το 1578, Καμπάνη 1710, Πιζάνι (σήμερα Μπιζά) 1714, Μοροζίνι (σήμερα Μαυρογένη) 1725, μάλιστα στα Μάρμαρα το 1735 γεννήθηκε ο Νικόλαος Μαυρογένης, Ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας, από την γνωστή εύπορη αριστοκρατική οικογένεια του νησιού. Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρξε έδρα χωρεπισκόπου. Επί Βασιλιά Όθωνα η Μάρπησσα και η Υρία (σήμερα Λεύκες) παίρνουν τα ηνία.
Πολλά είναι τα οικόσημα που έχουν διασωθεί στα αρχοντόσπιτα των εύπορων οικογενειών. Κάποια από αυτά είναι των Σωμμαρίπα το οποίο ήταν στην είσοδο του Κάστρου του Κεφάλου όπου ήταν δούκας από το 1462. Σήμερα αυτό το οικόσημο είναι πάνω από την είσοδο του ναού κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Στον ίδιο ναό υπάρχει η σαρκοφαγοειδή βάση του τάφου που φέρει κίονες εκεί υπάρχει η επιγραφή: +Μνήσθητι Κύριε του δούλου σου Μαουνουήλ (sic) όταν έλθης εν τη βασιλεία σου. Ανακαινίσθη ο τύμβος ούτος διά συνδρομής και εξόδου της δούλης του Θεού Μαρίας της συμβίας αυτού 1639. Αυτός ο τάφο ανήκει στον γενάρχη των Αρκουλίδων της Πάρου Εμμανουήλ Αρκουλή όπου φέρει και το οικόσημο τους. Το οικόσημο στην επιτάφια πλάκα εντός του Ναού της Αγίας Μαρίνας του ζεύγους Μαρκέτας και Αντωνίου Χρυσολωρά 1687 και άλλα.
Βυζαντινές εκκλησίες
Αξιόλογες εκκλησίες είναι ο Μητροπολιτικός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με ξυλόγλυπτο τέμπλο, ο Άγιος Σάββας με το επιβλητικό καμπαναριό του 1606. Το καμπαναριό του κατασκευασμένο από πωρόλιθο που έφεραν από την Κίμωλο.
Η Μονή του Παντοκράτορα που αποτελούσε μετόχι της Μονής του Αγίου Αντωνίου του Κεφάλου και χρονολογείται μεταξύ του 1609 και του 1616. Οι Άγιοι Ανάργυροι, ο Άγιος Κωνσταντίνος, η Αγία Βαρβάρα, ο Άγιος Ιωάννης, ο ναός της Μεταμορφώσεως του Χριστού, η Αγία Μαρίνα και άλλες.
Στολίδι του χωριού είναι ο Ιερός Ναός της Πέρα Παναγιάς ή Παναγιάς Μαρμαριανής, ονομασία που έλκεται από την τοποθεσία της στο κάτω άκρο (NA) του χωριού, υπέροχο δείγμα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής που γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου και είναι αφιερωμένη στο γενέσιον της Θεοτόκου.
Πρόκειται για δίκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική, κτίσμα του 17ου αιώνα. Το καμπαναριό της είναι από τα πιο περίτεχνα της Πάρου. Ο ναός αυτός προκαλεί ιδιαίτερο ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
Στην είσοδο του χωριού από τη δυτική πλευρά συναντάμε το ναό των Ταξιαρχών (17ος αιώνας), που υπήρξε και Μονή. Ερείπια, λίγο πιο πέρα από το ναό των Ταξιαρχών, επιβεβαιώνουν το γεγονός, καθώς και η επιγραφή στην εικόνα των Ταξιαρχών, στην οποία αναγράφεται «Μάρκου κτήτορος της ιεράς μονής».
Λίγο πιο πάνω ακολουθούν οι ανεμόμυλοι όπου οι κάτοικοι άλεθαν τα σιτηρά τους. Από αυτούς σήμερα σώζονται τρεις. Και οι τρεις έχουν ανακαινιστεί και μετατραπεί σε οικίες. Όλες οι εκκλησίες είναι χτισμένες από μέλη αρχαίων ναών της περιοχής.
Γερμανική κατοχή
Την περίοδο της κατοχής το χωριό ήταν η βάση των Γερμανών μιας και ο κάμπος των Μαρμάρων χρησιμοποιήθηκε ως αεροδρόμιο. Στον λόφο του προφήτη Ηλία υπάρχουν μέχρι και σήμερα σκαμμένα τούνελ που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί ως αποθήκες πυρομαχικών.
Στο κέντρο του χωριού και πιο συγκεκριμένα η οικία, (σήμερα του Νικόλαου Πετρόπουλου) χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς ως αρχηγείο και στην συνέχεια ως τηλεφωνείο το οποίο διατηρήθηκε μέχρι τα τέλη της δεκαετία του 80’.
Στο σημείο που είναι σήμερα το γήπεδο των Μαρμάρων οι Γερμανοί είχαν τα μαγειρεία τους ενώ στον κόλπο του Μώλου είχαν δεμένα τα πολεμικά τους πλοία όπου κατά την αποχώρηση τους κάποια από αυτά βούλιαξαν οι σύμμαχοι. Σήμερα υπάρχουν μερικά από τα κουφάρια τους στον πυθμένα της θάλασσας.
Ήρωας της περιοχής ο Νικόλαος Στέλλας, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε στην περιοχή Χωματίστρα και βασανίστηκε μέχρι θανάτου (δια απαγχονισμού) από τους κατακτητές.
Μεταπολεμική περίοδος
Όπως σε κάθε γωνιά της Ελλάδας έτσι και στα Μάρμαρα πολλής κόσμος αναγκάστηκε να μεταναστεύσει σε αστικά κέντρα κυρίως στην Αθήνα, στο εξωτερικό και άλλοι να μπαρκάρουν σε βαπόρια, αυτό είχε ως συνέπεια να μειωθεί δραματικά ο πληθυσμός του χωριού.
Σήμερα
Παρότι βρισκόμαστε σε ένα από τα τουριστικότερα νησιά των Κυκλάδων, την Πάρο, στα Μάρμαρα οι κάτοικοι ως επί το πλείστων ασχολούνται μέχρι και σήμερα με την εύφορη γη τους και την κτηνοτροφία, τροφοδοτώντας όλο το νησί με τα αγαθά που παράγει.
Μάλιστα, στο κάμπο των Μαρμάρων από τις αρχές του 20ου αιώνα άκμαζε η καλλιέργεια καπνών και βάμβακος.
Ένα παλιό ρητό λέει: Η πρώτη γη στα Μάρμαρα, η δεύτερη στ’ Απάτι (μεταξύ Λευκών-Κώστου) η τρίτη και καλύτερη στου δράκου το λιβάδι (Λίμνες, Κολυμπήθρες) δείχνοντας τις τρείς πιο εύφορες περιοχές του νησιού.
Άργιλος και παραλίες
Μώλος
Τα Μάρμαρα (Κοιν. Αρχιλόχου) έχουν τέσσερις από τις μεγαλύτερες παραλίες στο νησί, τις Γλυφάδες και τα Τσουκαλιά που προσελκύει σερφίστες απ’όλα τα μέρη της γης μιας και είναι από τις καλύτερες πίστες στην Μεσόγειο, όσο τον Μώλο και τον Καλόγερο με τα διάσημα πετρώματα αργίλου και τις αργιλοθεραπίες.
από Πάρος Μάρμαρα-Μώλος-Τσουκαλιά-Γλυφάδων
κείμενο του Δημήτρη Ντόλκα
Κάποιοι ίσως ντρέπονται να πουν ότι είναι από τα Μάρμαρα, αυτό το πανέμορφο χωρίο της Πάρου,όμως αν ήξεραν λίγη από την ιστορία του τότε θα άλλαζαν γνώμη και άποψη!
Προχριστιανική περίοδος
Το όνομα Μάρμαρα προέρχεται από τον μεγάλο αριθμό διασκορπισμένων μαρμάρων γύρω από το χωριό. Κατά την προχριστιανική περίοδο στην περιοχή υπάρχει αρχαίος Ναός που ίσως να ήταν το ιερό της Αρτέμιδος.
Οι πρώτες αναφορές και οι πρώτοι κάτοικοι των Μαρμάρων
Ο Γάλλος περιηγητής Ιησουίτης μοναχός Χριστόφορο Μπουντελ Μόντι το 1420 χαρτογραφεί την Πάρο και στο χωριό Μάρμαρα απεικονίζει τις αρχαίες κολώνες του Ναού, πεσμένες και διάσπαρτες.
Ο πρώτος πυρήνας του χωριού εμφανίζεται λίγο αργότερα. Ακόμα μέχρι και σήμερα βλέπουμε τα παλιά μεσαιωνικά σπίτια και εκκλησιές του χωριού να είναι χτισμένα από μάρμαρα του αρχαίου ναού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εκκλησία της Πέρα Παναγιάς αλλά και οι περίφημες γούρνες του χωριού που έχουν λαξευτεί πάνω σε αυτές τις αρχαίες κολόνες.
Μετά τον Βενετο-τουρκικό πόλεμο στην Κρήτη 1640-1680, έρχονται και εγκαθίστανται στην Πάρο και ιδιαίτερα στα Μάρμαρα πολλές Κρητοβενέτικες οικογένειες όπως είναι οι: Christoforo σήμερα Χριστόφορος, Stella σήμερα Στέλλας, Callergi σήμερα Καλλέργης, Rizzo σήμερα Ρίτσος, Λαουράκης αλλά και άλλες Κρητοβυζαντινές οικογένειες όπως Κληρονόμος, Αρκουλής, Σκορδίλης κλπ.
Το αρχοντοχώρι
Οι κάτοικοί του το ονόμαζαν Αρχοντοχώρι και όχι άδικα! Τα Μάρμαρα από την αρχή της αποίκησης του μέχρι τον 19ο αιώνα ήταν το Κεφαλοχώρι της νοτιοανατολικής Πάρου λόγω του εύφορου κάμπου του.
Αυτός ήταν και ο λόγος που προσέλκυσε τους άρχοντες εκείνης της εποχής όπως τους: Σωμμαρίπα το 1460, Καζανόβα το 1578, Καμπάνη 1710, Πιζάνι (σήμερα Μπιζά) 1714, Μοροζίνι (σήμερα Μαυρογένη) 1725, μάλιστα στα Μάρμαρα το 1735 γεννήθηκε ο Νικόλαος Μαυρογένης, Ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας, από την γνωστή εύπορη αριστοκρατική οικογένεια του νησιού. Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρξε έδρα χωρεπισκόπου. Επί Βασιλιά Όθωνα η Μάρπησσα και η Υρία (σήμερα Λεύκες) παίρνουν τα ηνία.
Οικόσημο Σωμμαρίπα
Πολλά είναι τα οικόσημα που έχουν διασωθεί στα αρχοντόσπιτα των εύπορων οικογενειών. Κάποια από αυτά είναι των Σωμμαρίπα το οποίο ήταν στην είσοδο του Κάστρου του Κεφάλου όπου ήταν δούκας από το 1462. Σήμερα αυτό το οικόσημο είναι πάνω από την είσοδο του ναού κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Στον ίδιο ναό υπάρχει η σαρκοφαγοειδή βάση του τάφου που φέρει κίονες εκεί υπάρχει η επιγραφή: +Μνήσθητι Κύριε του δούλου σου Μαουνουήλ (sic) όταν έλθης εν τη βασιλεία σου. Ανακαινίσθη ο τύμβος ούτος διά συνδρομής και εξόδου της δούλης του Θεού Μαρίας της συμβίας αυτού 1639. Αυτός ο τάφο ανήκει στον γενάρχη των Αρκουλίδων της Πάρου Εμμανουήλ Αρκουλή όπου φέρει και το οικόσημο τους. Το οικόσημο στην επιτάφια πλάκα εντός του Ναού της Αγίας Μαρίνας του ζεύγους Μαρκέτας και Αντωνίου Χρυσολωρά 1687 και άλλα.
Βυζαντινές εκκλησίες
Αξιόλογες εκκλησίες είναι ο Μητροπολιτικός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με ξυλόγλυπτο τέμπλο, ο Άγιος Σάββας με το επιβλητικό καμπαναριό του 1606. Το καμπαναριό του κατασκευασμένο από πωρόλιθο που έφεραν από την Κίμωλο.
Η Μονή του Παντοκράτορα που αποτελούσε μετόχι της Μονής του Αγίου Αντωνίου του Κεφάλου και χρονολογείται μεταξύ του 1609 και του 1616. Οι Άγιοι Ανάργυροι, ο Άγιος Κωνσταντίνος, η Αγία Βαρβάρα, ο Άγιος Ιωάννης, ο ναός της Μεταμορφώσεως του Χριστού, η Αγία Μαρίνα και άλλες.
Στολίδι του χωριού είναι ο Ιερός Ναός της Πέρα Παναγιάς ή Παναγιάς Μαρμαριανής, ονομασία που έλκεται από την τοποθεσία της στο κάτω άκρο (NA) του χωριού, υπέροχο δείγμα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής που γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου και είναι αφιερωμένη στο γενέσιον της Θεοτόκου.
Πρόκειται για δίκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική, κτίσμα του 17ου αιώνα. Το καμπαναριό της είναι από τα πιο περίτεχνα της Πάρου. Ο ναός αυτός προκαλεί ιδιαίτερο ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
Στην είσοδο του χωριού από τη δυτική πλευρά συναντάμε το ναό των Ταξιαρχών (17ος αιώνας), που υπήρξε και Μονή. Ερείπια, λίγο πιο πέρα από το ναό των Ταξιαρχών, επιβεβαιώνουν το γεγονός, καθώς και η επιγραφή στην εικόνα των Ταξιαρχών, στην οποία αναγράφεται «Μάρκου κτήτορος της ιεράς μονής».
Λίγο πιο πάνω ακολουθούν οι ανεμόμυλοι όπου οι κάτοικοι άλεθαν τα σιτηρά τους. Από αυτούς σήμερα σώζονται τρεις. Και οι τρεις έχουν ανακαινιστεί και μετατραπεί σε οικίες. Όλες οι εκκλησίες είναι χτισμένες από μέλη αρχαίων ναών της περιοχής.
Γερμανική κατοχή
Την περίοδο της κατοχής το χωριό ήταν η βάση των Γερμανών μιας και ο κάμπος των Μαρμάρων χρησιμοποιήθηκε ως αεροδρόμιο. Στον λόφο του προφήτη Ηλία υπάρχουν μέχρι και σήμερα σκαμμένα τούνελ που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί ως αποθήκες πυρομαχικών.
Στο κέντρο του χωριού και πιο συγκεκριμένα η οικία, (σήμερα του Νικόλαου Πετρόπουλου) χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς ως αρχηγείο και στην συνέχεια ως τηλεφωνείο το οποίο διατηρήθηκε μέχρι τα τέλη της δεκαετία του 80’.
Στο σημείο που είναι σήμερα το γήπεδο των Μαρμάρων οι Γερμανοί είχαν τα μαγειρεία τους ενώ στον κόλπο του Μώλου είχαν δεμένα τα πολεμικά τους πλοία όπου κατά την αποχώρηση τους κάποια από αυτά βούλιαξαν οι σύμμαχοι. Σήμερα υπάρχουν μερικά από τα κουφάρια τους στον πυθμένα της θάλασσας.
Ήρωας της περιοχής ο Νικόλαος Στέλλας, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε στην περιοχή Χωματίστρα και βασανίστηκε μέχρι θανάτου (δια απαγχονισμού) από τους κατακτητές.
Μεταπολεμική περίοδος
Όπως σε κάθε γωνιά της Ελλάδας έτσι και στα Μάρμαρα πολλής κόσμος αναγκάστηκε να μεταναστεύσει σε αστικά κέντρα κυρίως στην Αθήνα, στο εξωτερικό και άλλοι να μπαρκάρουν σε βαπόρια, αυτό είχε ως συνέπεια να μειωθεί δραματικά ο πληθυσμός του χωριού.
Σήμερα
Παρότι βρισκόμαστε σε ένα από τα τουριστικότερα νησιά των Κυκλάδων, την Πάρο, στα Μάρμαρα οι κάτοικοι ως επί το πλείστων ασχολούνται μέχρι και σήμερα με την εύφορη γη τους και την κτηνοτροφία, τροφοδοτώντας όλο το νησί με τα αγαθά που παράγει.
Μάλιστα, στο κάμπο των Μαρμάρων από τις αρχές του 20ου αιώνα άκμαζε η καλλιέργεια καπνών και βάμβακος.
Ένα παλιό ρητό λέει: Η πρώτη γη στα Μάρμαρα, η δεύτερη στ’ Απάτι (μεταξύ Λευκών-Κώστου) η τρίτη και καλύτερη στου δράκου το λιβάδι (Λίμνες, Κολυμπήθρες) δείχνοντας τις τρείς πιο εύφορες περιοχές του νησιού.
Άργιλος και παραλίες
Τσουκαλιά
Τα Μάρμαρα (Κοιν. Αρχιλόχου) έχουν τέσσερις από τις μεγαλύτερες παραλίες στο νησί, τις Γλυφάδες και τα Τσουκαλιά που προσελκύει σερφίστες απ’όλα τα μέρη της γης μιας και είναι από τις καλύτερες πίστες στην Μεσόγειο, όσο τον Μώλο και τον Καλόγερο με τα διάσημα πετρώματα αργίλου και τις αργιλοθεραπίες.
από Πάρος Μάρμαρα-Μώλος-Τσουκαλιά-Γλυφάδων
Να σημειώσουμε ότι στα Μάρμαρα,όπως και στα διπλανά χωριά Μάρπησσα και Πρόδρομο, την Μεγάλη Παρασκευή γίνεται εκπληκτική αναπαράσταση της Σταύρωσης και της Ταφής,ένα έθιμο που διαρκεί χρόνια και προσελκύει πάρα πολύ κόσμο.
από Μοσχούλα Αντί
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Για πες