H Ελλάδα φυλακή για πρόσφυγες

του Δημήτρη Μηλάκα

Μια γεύση των δυσμενών επιπτώσεων που μπορεί να έχει στην Ελλάδα το «μεγάλο παιχνίδι» με τις δρομολογημένες διευθετήσεις στη Συρία – ένα παιχνίδι στο οποίο συμμετέχει εκ των πραγμάτων ενεργά η Τουρκία – πήρε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κατά τη διήμερη επίσκεψή του στη γειτονική χώρα. 

Μία παράμετρος αυτής της τεράστιας και σε παγκόσμιο επίπεδο πολιτικής – διπλωματικής και στρατιωτικής αναμέτρησης έχει σχέση με το πρόβλημα της διογκούμενης μεταναστευτικής – προσφυγικής ροής, η οποία αφορά (με πιεστικό τρόπο) και την Ελλάδα, ειδικά μετά το βάρβαρο τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι και τα άμεσα αποτελέσματα που αυτό πυροδότησε. Δηλαδή:

♦ Την απόφαση της Γαλλίας να κλιμακώσει τον πόλεμο που έχει ήδη εξαπολύσει κατά του Ισλαμικού Κράτους.

♦  Την απόφαση του συνόλου σχεδόν των χωρών της Ε.Ε. να περιορίσουν την πολιτική ασύλου και την είσοδο προσφύγων.

Όπως είναι προφανές, αυτές οι αποφάσεις (κλιμάκωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Συρία και απαγόρευση εισόδου των προσφύγων που αυτός ο πόλεμος δημιουργεί σε ασφαλές ευρωπαϊκό έδαφος) πολλαπλασιάζουν την ήδη ασφυκτική πίεση που δέχεται η χώρα μας ως βασική πύλη εισόδου μεταναστών από τη φλεγόμενη περιοχή και δημιουργούν τον κίνδυνο μετατροπής της σε «αποθήκη» ενός τεράστιου αριθμού ανθρώπων που δεν θα μπορούν να μετακινηθούν ούτε προς τον ευρωπαϊκό Βορρά ούτε να επιστρέψουν από εκεί απ’ όπου ήρθαν στην Ελλάδα.

Η ελληνική κυβέρνηση και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι «εταίροι» γνωρίζουν πολύ καλά ότι το κλειδί στον έλεγχο της μεταναστευτικής ροής βρίσκεται στην Τουρκία, όπου – με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς – βρίσκονται εκτοπισμένοι περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι από τα πεδία των μαχών στη Συρία. 

Κάτι που επίσης γνωρίζουν οι Ευρωπαίοι (και η ελληνική κυβέρνηση) είναι ότι στην Άγκυρα εδώ και χρόνια έχει στηθεί μια ολόκληρη επιχείρηση με τζίρους εκατομμυρίων και αποκλειστικό αντικείμενο τη λαθραία διακίνηση προσφύγων και μεταναστών, όχι μόνο από τη Συρία, αλλά από όποιο σημείο της Αφρικής και της Ασίας οι άνθρωποι έχουν λόγους να αφήσουν τον τόπο τους για να διεκδικήσουν μια ασφαλέστερη και καλύτερη ζωή στην «πλούσια» Ευρώπη. 

Η τουρκική κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες αξιοποιεί αυτόν τον μηχανισμό παράνομης μεταφοράς ανθρώπων με στόχο να παζαρέψει μείζονα για τα συμφέροντά της ζητήματα με τους Ευρωπαίους. Είναι χαρακτηριστικό, σύμφωνα με πληροφορίες που διαβίβασε και στη Γερμανία η ελληνική κυβέρνηση, πως τις ημέρες που η καγκελάριος Μέρκελ επισκέφθηκε την Άγκυρα η Τουρκία έκανε επίδειξη του ελέγχου που έχει στη ροή των προσφύγων «αποστέλλοντας» στις ακτές των ελληνικών νησιών περί τους 30.000 πρόσφυγες!

Τι ζητάει η Τουρκία

Αυτά που άκουσαν η ελληνική κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός ως απάντηση στο λογικό αίτημά τους να γίνεται η καταγραφή των προσφύγων σε τουρκικό έδαφος είναι όσα η Τουρκία επαναλαμβάνει στους Ευρωπαίους συνομιλητές της. 

Η τουρκική κυβέρνηση έχει εντάξει το μεταναστευτικό πρόβλημα στο μεγάλο παιχνίδι που επιχειρεί να παίξει στη Συρία διεκδικώντας από τους Ευρωπαίους, που αντιμετωπίζουν τελικά τη μεταναστευτική πίεση, τρεις κατηγορίες ανταλλαγμάτων:

♦ Οικονομικά. Ήδη έχει αποφασιστεί από την Ε.Ε. η καταβολή 3 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υποδομών εγκατάστασης των προσφύγων.

♦  Πολιτικά. Επανεκκίνηση των ενταξιακών συνομιλιών Ε.Ε. – Τουρκίας και συμμετοχή της Τουρκίας στις συνόδους ως παρατηρητής. Ήδη έχει συμφωνηθεί να ανοίξει το Κεφάλαιο 17 (περί οικονομικών και νομισματικών κανόνων), ενώ η ελληνική κυβέρνηση συμφωνεί και προωθεί τη συμμετοχή της Τουρκίας στις συνόδους της Ε.Ε., μόνο όμως για το ζήτημα του προσφυγικού προβλήματος.

♦  Γεωστρατηγικά. Είναι το σημαντικότερο τουρκικό αίτημα που περιγράφει και τον πυρήνα της τουρκικής πολιτικής στη Συρία – και αποσκοπεί στη δημιουργία μιας ζώνης υπό την προστασία των τουρκικών όπλων εντός του συριακού εδάφους. Εκεί, σ’ αυτή τη ζώνη λέει η Άγκυρα ότι θα μπορούσε να συγκρατήσει το κύμα προσφύγων.

Ωστόσο αυτή η τουρκική απαίτηση σκοντάφτει στο μεγάλο παιχνίδι που παίζουν οι υπερδυνάμεις στη Συρία, καθώς η ζώνη εδάφους που διεκδικούν οι Τούρκοι μέλλει να αποτελέσει τον διάδρομο του μελλοντικού κουρδικού κράτους προς τη θάλασσα, τουλάχιστον σύμφωνα με τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ. 

Σε αυτό ακριβώς το σημείο (τους ευρύτερους σχεδιασμούς και διευθετήσεις στη Συρία) σκοντάφτουν και οι προσδοκίες της ελληνικής κυβέρνησης για συμβολή της Τουρκίας στον περιορισμό της μεταναστευτικής ροής.

Τα διμερή ζητήματα

Δεδομένης της περίπλοκης και εύφλεκτης γεωπολιτικής κατάστασης στον περίγυρο, οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας, στις επαφές τους το προηγούμενο διήμερο, συμφώνησαν σιωπηρά ότι δεν είναι ο κατάλληλος χρόνος για προώθηση διευθετήσεων στα μεταξύ τους ανοιχτά ζητήματα.

Ωστόσο και οι δύο πλευρές βρήκαν την ευκαιρία να επαναλάβουν επισήμως ή ατύπως τις γνωστές θέσεις τους. Ο Τσίπρας την Τρίτη, ημέρα άφιξής του, φρόντισε να δημοσιευθεί άρθρο του στη «Σαμπάχ», όπου μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός κάνει λόγο για την ασφάλεια στο Αιγαίο και σημειώνει ότι αυτή δεν μπορεί να διασφαλιστεί «υπό την απειλή πολέμου ή με αυξημένες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου». Για το Κυπριακό υπογραμμίζει τη σημασία της «επίτευξης δίκαιης και διαρκούς λύσης, στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ».

Από την άλλη πλευρά, λίγες μέρες πριν από την επίσκεψη Τσίπρα στην Τουρκία, στην επίσημη ιστοσελίδα της Τουρκικής Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων το τουρκικό Γενικό Επιτελείο Ναυτικού θεώρησε σκόπιμο να αναρτήσει πολυσέλιδο εμπεριστατωμένο κείμενο με τη «στρατηγική» του για την προάσπιση των τουρκικών συμφερόντων (και) στο Αιγαίο. 

Στην εν λόγω μελέτη – δόγμα του τουρκικού ναυτικού, μεταξύ άλλων, διακρίνει κανείς:

♦ Την αμφισβήτηση των διεθνών συνθηκών, καθώς, όπως λέει, εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα στο Αιγαίο από την εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάννης, με αποτέλεσμα τον περιορισμό των δικαιωμάτων της Τουρκίας, παρά την εποικοδομητική στάση της.

♦ Τη δέσμευση του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της Τουρκίας στις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας, του Αιγαίου και της Μεσογείου με ιδιαίτερη έμφαση στις περιοχές όπου υπάρχουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων.

Στο εμπεριστατωμένο τουρκικό κείμενο θα πρέπει να σημειώσουμε ότι επαναλαμβάνονται οι γνωστές τουρκικές θέσεις για «γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο, κάποιες από τις οποίες μάλιστα αποτυπώνονται και σε χάρτες στους οποίους αμφισβητείται το δικαίωμα ελληνικών νησιών (π.χ. Καστελόριζο) σε ΑΟΖ. 

Κάτι που επίσης αξίζει να σημειωθεί είναι ότι σε αυτό το κείμενο πρώτη φορά κορυφαίος παράγοντας του τουρκικού κράτους – ο αρχηγός του τουρκικού ΓΕΝ – προβάλλει το επιχείρημα ότι τα προβλήματα στο Αιγαίο οφείλονται στην εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάννης!

Μία από τα ίδια, λοιπόν, και εν αναμονή της εξέλιξης του μεγάλου παιχνιδιού – που αποκτά δραματικές διαστάσεις και περιεχόμενο – στη Συρία.

topontiki.gr