Σε μνημόνιο ο δήμος Σαλαμίνας

Εξαπολύθηκαν τα πρώτα κυβερνητικά... τροχιοδεικτικά πυρά προς τους δήμους που έχουν οικονομικά ανοίγματα και μεγάλα ταμειακά ελλείμματα. Από την Κούλουρη ξεκίνησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ την εφαρμογή του μνημονιακού «κορσέ» για όσους ΟΤΑ δεν τηρούν τις δεσμεύσεις τους για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.

Η απόφαση για την υποχρεωτική υπαγωγή του Δήμου Σαλαμίνας σε πρόγραμμα εξυγίανσης δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία, με δεδομένο ότι ατύπως από καιρό είχε «βαρέσει κανόνι».

Παράλληλα, όμως, ήταν και προειδοποίηση, με δεδομένο ότι υπάρχουν ακόμη τουλάχιστον δύο δήμοι που δεν έχουν εγκεκριμένο προϋπολογισμό για το 2015. Ήδη δήμοι όπως της Γόρτυνας και της Φαιστού στη Μεσσαρά της Κρήτης βρίσκονται σε «διαπραγματεύσεις» με την αρμόδια Διεύθυνση Οικονομικών του υπουργείου Εσωτερικών και το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας ΟΤΑ, καθώς υπολειτουργούν και αδυνατούν να εκπληρώσουν τις οικονομικές υποχρεώσεις τους.

Φόβητρο για τους υπολοίπους

Όπως όλα δείχνουν, η περίπτωση της Σαλαμίνας, του πρώτου δήμου που μπαίνει επισήμως υπό πλήρη έλεγχο και επιτήρηση με σκληρά μέτρα, λειτουργεί σαν... πολιορκητικός κριός για τη συμμόρφωση δήμων σε επιλογές και μέτρα που εν γένει προωθούνται για αύξηση εσόδων (ανταποδοτικές υπηρεσίες, αύξηση τελών, ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων και επιχειρηματικής δράσης κ.τ.λ.).

Βέβαια, όσον αφορά δήμους με οικονομικά προβλήματα, επιδιώκεται δημοτικές διοικήσεις αλλά και η πλειονότητα των δημοτικών συμβουλίων να αποδεχθούν την... εθελοντική ένταξη σε πρόγραμμα εξυγίανσης κατόπιν σχετικής αίτησης του ιδίου του ΟΤΑ.

Οφειλές και αδυναμία συγκέντρωσης εσόδων αλλά και κληρονομημένα από προηγούμενες διοικήσεις χρέη αποτελούν τις συνήθεις - ενίοτε βάσιμες - δικαιολογίες από δήμους που έχουν χτυπήσει «κόκκινο» στα οικονομικά τους.

Πέρα όμως από τις όποιες ευθύνες έχουν οι ΟΤΑ αναφορικά με ενδεχόμενη κακοδιαχείρηση, υπάρχει ένα πεδίο εντός του οποίου ασφυκτιούν όλοι οι δήμοι, είτε παρουσιάζουν είτε όχι ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.

Τα προβλήματα τα επέτεινε η απόδοση στους δήμους αρμοδιοτήτων του «Καλλικράτη» χωρίς παράλληλη διασφάλιση χρηματοδότησής τους αλλά και η μείωση της θεσμοθετημένης χρηματοδότησης των ΟΤΑ (φτάνει, σύμφωνα με εκτιμήσεις, πάνω από 60% η μείωση από το 2010 ως και σήμερα).

Καθεστώς ομηρείας

Όταν λοιπόν ψηφίστηκαν μνημονιακοί νόμοι για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς - η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ διατήρησε τη μνημονιακή νομοθεσία προτείνοντας αλλαγές «επιφανειακές», π.χ. στο όργανο ελέγχου, το λεγόμενο Παρατηρητήριο - και ορίστηκαν κυρώσεις στην περίπτωση που η ισοσκέλιση δεν καταστεί δυνατή, ήταν αναμενόμενες οι εξελίξεις. Πολλοί παράγοντες της αυτοδιοίκησης μίλησαν για καθεστώς ομηρείας - πολιτικής και οικονομικής.

Τι προβλέπει το λεγόμενο πρόγραμμα εξυγίανσης σε περίπτωση που οι δήμοι δεν ισοσκελίζουν έσοδα - έξοδα; Μέτρα είσπραξης οφειλών προς τους ΟΤΑ, αναστολή ή περιορισμό των προσλήψεων, ακόμη και επιβολή υποχρεωτικών μετατάξεων, πραγματοποίηση μόνο πλήρως ανελαστικών δαπανών, αύξηση των ιδίων εσόδων από φόρους, τέλη, εισφορές, αύξηση του ανωτάτου συντελεστή επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (σε ποσοστό ως και 3 τοις χιλίοις) και του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων και παρεπιδημούντων (από 0,5% ως και 2%). Ακόμη δύναται να διατεθούν έσοδα από τους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους (κρατική επιχορήγηση) για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων χρεών προς τρίτους.

Προθεσμία για εξυγίανση

Τον περασμένο Μάιο τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης έδειχναν ότι ήταν 10 οι δήμοι για τους οποίους προοιωνιζόταν η ένταξη σε πρόγραμμα εξυγίανσης καθώς αδυνατούσαν να συντάξουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, οι οποίοι να είναι και αποδεκτοί από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Με παρατάσεις επί παρατάσεων για υποβολή προϋπολογισμών ή τροποποιήσεών τους και έγκριση αυτών, καθορίστηκε ως ημερομηνία καταληκτική η 31η Οκτωβρίου 2015, οπότε έληγε η ισχύς του προηγούμενου προϋπολογισμού. Άλλοι δήμοι κουτσά-στραβά προσπέρασαν τον σκόπελο προσώρας...

Η Σαλαμίνα βρέθηκε να είναι υπόλογη και πάλι. Ήδη τον Ιανουάριο έγγραφο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής ανέπεμπε τον προϋπολογισμό του Δήμου Σαλαμίνος οικονομικού έτους 2015, ενώ τέλος Οκτωβρίου το έγγραφο (με αρ. πρωτ. 784/30.10.2015) του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ έκρινε ότι δεν έχει καταστεί δυνατή η ισοσκέλιση του προϋπολογισμού και έπρεπε να υπαχθεί σε πρόγραμμα εξυγίανσης.

Μόλις στις 4 Νοεμβρίου 2015 το δημοτικό συμβούλιο έσπευσε σε ειδική έκτακτη συνεδρίαση στο Δημαρχείο να τροποποιήσει την απόφαση Οικονομικής Επιτροπής με την οποία είχε καταρτισθεί ο προϋπολογισμός του Δήμου Σαλαμίνας οικονομικού έτους 2015. Αλλά η υπόθεση είχε πάρει τον δρόμο της επιτήρησης...

Με απόφαση που υπέγραφε ο υφυπουργός Εσωτερικών Γιάννης Μπαλάφας (ΦΕΚ Β', αρ. φύλλου 2518/20.11.2015), ύστερα από τον έλεγχο του Παρατηρητηρίου που έκρινε ότι εξακολουθεί να υφίσταται αδυναμία ισοσκέλισης του προϋπολογισμού του, ο Δήμος Σαλαμίνας υπάγεται υποχρεωτικά σε πρόγραμμα εξυγίανσης.

Ήδη με επιστολή της προς το υπουργείο Εσωτερικών, τον Ιούνιο του 2015, η δήμαρχος Σαλαμίνας Ισιδώρα Νάννου-Παπαθανασίου περιέγραφε με δραματικούς τόνους την κατάσταση στην περιοχή υπό τους περιορισμούς λειτουργίας του δήμου λόγω του ότι εστερείτο εγκεκριμένου προϋπολογισμού.

Μιλούσε για «έναν δήμο διαλυμένο» και αναφερόταν στην εκ του νόμου απαγόρευση οποιασδήποτε δαπάνης, π.χ. για προμήθειες υλικών, με αποτέλεσμα «σχεδόν όλα τα αυτοκίνητα και μηχανήματα να είναι καθηλωμένα από βλάβες και έλλειψη ελαστικών, με ένα στερούμενο ανταλλακτικών διάτρητο δίκτυο ύδρευσης που εξυπηρετεί 20.000 ακίνητα και ένα δίκτυο φωτισμού που καλύπτει έκταση 94 τ.χ.».

Συναίνεση και διάλογος

Πάντως, όπως επεσήμανε στο «Βήμα» ηγετικό στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, στόχος της κυβέρνησης είναι να βοηθούνται οι δήμοι που αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα και τα μέτρα εξυγίανσης να αποφασίζονται με συναίνεση και ύστερα από διάλογο με τους δήμους που βρίσκονται σε δυσχερή οικονομική θέση. Όπως σημείωσε, επιδιώκεται η ένταξη στο πρόγραμμα εξυγίανσης να γίνεται ύστερα από αίτηση του ίδιου του δήμου.

Αξίζει να τονισθεί ότι, σύμφωνα με τη νομοθεσία, το αίτημα αυτό στο οποίο δηλώνεται αδυναμία του ΟΤΑ να έχει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό είτε κατά την αρχική κατάρτισή του είτε έπειτα από αναμόρφωσή του συνοδεύεται από:

• Απόφαση του δημοτικού συμβουλίου η οποία λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του.
• Εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης του ΟΤΑ από τον προϊστάμενο των Οικονομικών Υπηρεσιών ο οποίος συντάσσει την έκθεση αξιολόγησης και το Σχέδιο Οικονομικής Εξυγίανσης.
• Το αίτημα με τα συνοδευτικά στοιχεία του αξιολογείται από το Παρατηρητήριο και με αιτιολογημένη απόφασή του και διαπιστωτική πράξη του υπουργού Εσωτερικών το αίτημα είτε γίνεται δεκτό και ο δήμος υπάγεται σε πρόγραμμα εξυγίανσης είτε απορρίπτεται.

Παναγιώτα Μπίτσικα
Newsroom ΔΟΛ