Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας τραγωδίας

του Θωμά Κώτσια

Σεπτέμβριος του 1992. 15 εργάτες χάνουν τη ζωή τους στην ΠΕΤΡΟΛΑ.Μάιος 2015. Είκοσι τρία χρόνια μετά, τέσσερις εργάτες σκοτώνονται στην έκρηξη και στην πυρκαγιά που σημειώθηκε στις εγκαταστάσεις των Ελληνικών Πετρελαίων στον Ασπρόπυργο.

Εκ πρώτης όψεως η Ελλάδα του 1992 δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα του 2015. Όλα είναι διαφορετικά. Κι όμως, στην περίπτωση των δύο πολύνεκρων δυστυχημάτων, η ιστορία επαναλαμβάνεται και αυτή τη φορά ως τραγωδία. Σαν να μην πέρασε μια μέρα.

Τότε, τον μαύρο Σεπτέμβριο του 1992, η ΠΕΤΡΟΛΑ ανήκε στην οικογένεια Λάτση. Τώρα η ίδια οικογένεια ελέγχει και τα Ελληνικά Πετρέλαια και οι δικοί της άνθρωποι στελεχώνουν την εταιρεία. Τότε όλοι έσπευσαν να μιλήσουν για ατύχημα και ουδείς τιμωρήθηκε. Τώρα, τον Μάιο του 2015, η τραγωδία επαναλαμβάνεται, αλλά η αντιμετώπιση οφείλει να είναι διαφορετική.

Σήμερα, ως ελάχιστο φόρο τιμής στους τέσσερις νεκρούς, ανασύρω στη μνήμη ένα τραγικά επίκαιρο άρθρο μου που δημοσιεύτηκε το 2008 στο περιοδικό “Πυρσός” του Σωματείου των εργαζομένων ως αφιέρωμα στην πολύνεκρη τραγωδία της ΠΕΤΡΟΛΑ. Αν έστω κάποιες από τις επισημάνσεις εκείνης της εποχής είχαν παρθεί υπόψη, ίσως να είχαμε αποφύγει τη νέα τραγωδία.

Όταν συζητήσαμε την ιδέα ενός αφιερώματος στην μνήμη των δεκαπέντε νεκρών συναδέλφων της τραγωδίας στις BEE με όσους έζησαν και βίωσαν εκείνες τις στιγμές, πολλοί μάς προέτρεψαν να το αποφύγουμε, κανένας όμως δεν μας έδωσε κάποια πειστική απάντηση στο γιατί.

Γιατί να μην μιλάμε, ποιος θέλει και ποιον εξυπηρετεί αυτό το πέπλο σιωπής για ένα από τα πιο τραγικά και πολύνεκρα εργατικά δυστυχήματα στη χώρα μας; Εντύπωση ακόμα μας προκάλεσε το γεγονός ότι με όσους μιλήσαμε, εργαζόμενους και στελέχη πέρα από το ότι μας δόθηκαν διαφορετικές εκδοχές γι’ αυτό καθ’ αυτό το περιστατικό, όλοι μιλούσαν για ατύχημα και χρειάστηκε σε όλους να εξηγήσουμε ότι πρόκειται για δυστύχημα.

H διαφορά της ατυχίας από τη δυστυχία δεν χρειάζεται, νομίζουμε, να εξηγηθεί.

Μας είπαν ακόμα ‘να μην γίνει εκμετάλλευση από διάφορες πλευρές που πιθανώς επιβουλεύονται τα συμφέροντα της εταιρείας’. Θα συμφωνούσαμε, με τον όρο ότι δεν θα πρέπει να κάνει η εταιρεία το ίδιο απ’ την αντίθετη πλευρά, δηλαδή μια τεράστια επικοινωνιακή προσπάθεια ετών να περάσει στη λήθη και ένας πειθαναγκασμός σιωπής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπήρξε ποτέ πόρισμα και δεν καταλογίστηκαν πουθενά ευθύνες ούτε ζητήθηκαν ποτέ εξηγήσεις γι’ αυτό.

Κάποια γελοία συμπεράσματα για φυσικοχημικές διεργασίες στα μέταλλα του αγωγού που παρουσίασε τη διαρροή επιβεβαίωναν την “ποιότητα” της έρευνας και τις αθλιότητες όσων συμμετείχαν σ’ αυτήν.

H πολιτεία υποτάχθηκε για μία ακόμα φορά στην οικονομική εξουσία.

Αυτό το δυστύχημα έγινε εξαίρεση σ’ έναν κανόνα που θέλει τα διυλιστήρια σ’ όλο τον κόσμο να δίνουν πληροφόρηση και τα αναγκαία πορίσματα για μεταφορά γνώσης και για εκπαίδευση μέσα απ’ την αρνητική εμπειρία.

Ξετυλίγοντας το κουβάρι των αφηγήσεων οι περιγραφές είναι συγκλονιστικές, οι εικόνες εφιαλτικές, όλοι όσοι μας μίλησαν λύγισαν, σημαδεύτηκαν οι ζωές τους μας είπαν, και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά.

Μας μίλησαν για τα παιχνίδια που έπαιξε η μοίρα εκείνη τη στιγμή, πως απλές συμπτώσεις και τυχαίες κινήσεις αποδείχτηκαν σωτήριες για όσους έζησαν μέσα στην τραγικότητα που βίωσαν.

Μας είπαν για το μετά, εκείνο το μετά των πρώτων στιγμών που ο ανθρώπινος νους αρνείται να το δεχτεί.

Τα λόγια τους χάνουν τον ειρμό τους, τα μάτια καρφώνονται στο πουθενά και μόνο τα πρόσωπα αποτυπώνουν τη φρίκη των στιγμών.

Σήμερα, 16 χρόνια μετά, δεν θα βγάλουμε πορίσματα που δεν έβγαλαν αυτοί που όφειλαν τότε, ωστόσο θέλουμε να τραβήξουμε την κουρτίνα και να οδηγηθούμε σε κάποια γενικά συμπεράσματα χρήσιμα και απαραίτητα για όλους, για να μην ξαναγυρίσουμε εκεί στο σημείο 0

.

Tα ιδιωτικοποιημένα πλέον EΛΠE στη νέα ενοποιημένη τους μορφή βρίσκονται στα χέρια των ιδιωτικών συμφερόντων που διοικούσαν την πρώην ΠETPOΛA.

Μπορεί τα στελέχη που ασκούν τη διοίκηση στο μεγαλύτερο μέρος τους να είναι διαφορετικά, ωστόσο δεν φαίνεται να έχουν απορρίψει το μοντέλο διοίκησης της ΠETPOΛA.

O ιδιοκτήτης της ΠETPOΛA τότε, περιτριγυρισμένος από μια ομάδα στελεχών του «αποφασίζομεν και διατάσσομεν», πολλοί απ’ αυτούς διακεκριμένα και επίλεκτα στελέχη της δικτατορίας, αρχιβασανιστές και πρώην ΕΣΑτζήδες, επέβαλαν ένα νόμο σιωπής.

Tο άβατο της ΠETPOΛA το δοκίμασαν πολλοί στην πλάτη τους απ’ τους ροπαλοφόρους ανθρωποφύλακες (γεγονότα Hφαίστου).

Κάθε νηφάλια και υπεύθυνη φωνή πνιγόταν απ’ τους αυλοκόλακες που κρατούσαν τα ηνία της εταιρείας.

Tο συνδικαλιστικό κίνημα στον χώρο, κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, ενταγμένο απόλυτα στο σύστημα, περιοριζόταν σε ρόλο διαμεσολαβητή στην καλύτερη περίπτωση.

Κάποιες μεμονωμένες φωνές συναδέλφων που αντιστέκονταν σ’ αυτό το καθεστώς αντιμετώπιζαν απειλές ή λοιδορούνταν και συκοφαντούταν σαν εχθροί της εταιρείας.

Διευθυντικά και συνδικαλιστικά στελέχη μαζί, συγκροτούσαν σαν ομάδα ένα αδιαπέραστο τείχος που δεν επέτρεπε να ακουστεί καμιά διαφορετική άποψη πέρα απ’ τη δική τους.

Παλιό στέλεχος της ΠETPOΛA μάς περιέγραφε με πολύ γλαφυρό τρόπο πώς αντιμετωπιζόταν κάθε απόπειρα να διαπεράσει κανείς αυτόν τον τοίχο.

H δυσμένεια ήταν το πρώτο μέτρο και η απειλή για απόλυση το επόμενο.

Tην αρνητική εικόνα που εξέπεμπε η εταιρεία προς τα έξω, τα ίδια στελέχη, με την οικονομική κάλυψη της οικογένειας Λάτση, την αντιμετώπιζαν πληρώνοντας χρήματα, σε μια λογική ότι όλα έχουν την τιμή τους. Έτσι, αντί να αλλάξουν την εικόνα της εταιρείας, εξαργύρωναν όσο και όπου μπορούσαν την ανοχή.
Σε μια εταιρεία σαν τα διυλιστήρια, με κυρίαρχο τον νόμο της σιωπής, η ασφάλεια είναι το πρώτο θύμα.
Θύμα ήταν ακόμα η ασφάλεια στην ΠΕΤΡΟΛΑ και απ’ το κυνήγι των πετροδολαρίων και του κέρδους στα Αραβικά Εμιράτα, όπου μεταφέρθηκε το κέντρο του ενδιαφέροντος της εταιρείας, απογυμνώνοντας το διυλιστήριο στην Ελευσίνα από το αναγκαίο και ικανό προσωπικό για τη συντήρηση και επιθεώρηση του εξοπλισμού του.

Όταν όλα ‘τα πλάκωνε η φοβέρα’, ποιος να μιλήσει ότι κάτι δεν πάει καλά, ποιος να καταγγείλει, ποιος να αντιδράσει;

Ακόμα και όταν ήρθε εκείνη η μοιραία ώρα της τραγωδίας και αποκαλύφθηκε με τόσο τραγικό τρόπο η πραγματική κατάσταση στην εταιρεία, οι οικογένειες των θυμάτων βρέθηκαν απέναντι σ’ αυτό που οι διοικούντες την εταιρεία ήξεραν πολύ καλά να κάνουν, να αποτιμήσουν τη σιωπή πληρώνοντας κάτι παραπάνω.

Σε μια άλλη χώρα, ίσως κάποιος απ’ όλους αυτούς να αυτοκτονούσε, εδώ στην Ελλάδα της ΠΕΤΡΟΛΑ οι ένοχοι διαπραγματεύονταν την αποζημίωση και όταν κλείστηκαν οι συμφωνίες το θέμα θεωρήθηκε λήξαν.

Τόσο που όταν, ένα χρόνο μετά, μια χαροκαμένη μάνα θέλησε να καταθέσει ένα μπουκέτο λουλούδια στον τόπο που ξεψύχησε το σπλάχνο της, απωθήθηκε και δεν της επετράπη να φτάσει μέχρι εκεί.

Στην αναζήτηση για το πώς φτάσαμε στην τραγωδία κάποιοι μας είπαν“μήπως όλα αυτά δυσκολέψουν ακόμα περισσότερο την επένδυση και την πορεία των έργων στην Ελευσίνα;”.

Εμείς θεωρούμε, αντίθετα, ότι τα διυλιστήρια στην Ελευσίνα (πρώην ΠΕΤΡΟΛΑ) πληρώνουν ακριβώς αυτή την εικόνα που έδιναν προς τα έξω και αν θέλουμε πραγματικά να πείσουμε και να βρει η εταιρεία κατανόηση, πρέπει να δώσει μια εντελώς διαφορετική εικόνα, πραγματική και όχι φτιαγμένη απ’ τους επικοινωνιολόγους, τους δημοσιοσχεσίτες με τα ανόητα τηλεφωνήματα και τους πληρωμένους κονδυλοφόρους των MME.

Mια εικόνα όχι μόνο προς τα έξω, αλλά και προς τους εργαζόμενους, που είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές της εταιρείας, οι καλύτεροι διαφημιστές της, αλλά και ο ακρογωνιαίος λίθος της ανάπτυξής της.

Εκπτώσεις σε ζητήματα ασφάλειας, φίμωμα και απόπειρα τρομοκράτησης των εργαζομένων, αστυνομικά μέτρα και όλα όσα χαρακτήριζαν το παλιό καθεστώς της ΠETPOΛA, υπονομεύουν το πραγματικό συμφέρον της εταιρείας, ακόμα και των μετόχων της, μιας και η Διοίκηση πρέπει να αναφέρεται σ’ αυτούς.

Tη μνήμη των 15 νεκρών συναδέλφων μας την τιμούμε υπερασπιζόμενοι την ασφάλεια στην εργασία, όχι με λόγια και συνθήματα, όχι με τρομοκρατία, που οδηγεί ακριβώς στην υπονόμευση της ασφάλειας, αλλά με συνειδητή πειθαρχία, που απορρέει απ’ τη φύση της δουλειάς μας, με μια διοίκηση ανοιχτή και πρόθυμη να αφουγκράζεται τους εργαζόμενους και πάνω απ’ όλα με τους εργαζόμενους δίπλα της και όχι απέναντί της”.

Δυστυχώς οι τέσσερις νεκροί της πρόσφατης τραγωδίας που προστέθηκαν στον μακρύ κατάλογο, είναι τα νέα θύματα της ίδιας πολιτικής προσωπικού στα ΕΛΠΕ.

* O Θωμάς Κώτσιας είναι βουλευτής Ευρυτανίας του ΣΥΡΙΖΑ, πρώην εργαζόμενος στα ΕΛΠΕ

Πηγή:avgi.gr

http://www.nostimonimar.gr/