Από το σοκ και δέος στον παράγοντα ουάου…

Επισημαίνει ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος *

Δεν υπάρχει χειρότερη περίπτωση από τον πολιτικό που σκέφτεται και ενεργεί αποκλειστικά με την γνωστική/πληροφοριακή δομή του σύγχρονου μάρκετινγκ (της παγκοσμιοποιημένης αγοράς) και του στελέχους της επιχείρησης που νομίζει ότι είναι πολιτικός!

Και όμως αυτή η μεταμοντέρνα και μετανεωτερική σύγχυση βασιλεύει αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη, 25 χρόνια μετά την κυριαρχία του σοκ και δέος που συνδέθηκε με την μετάβαση των «λαϊκών δημοκρατιών» στον πλουραλιστικό κοινοβουλευτισμό και στη νεοφιλελεύθερη αγορά.
Τώρα που το σοκ και δέος ξέφτισε στις επιμέρους ευρωπαϊκές κοινωνίες και σχεδόν κανείς πλέον δεν σοκάρεται και δεν νοιώθει ελάχιστος ή τιποτένιος μπροστά σε μια υπέρτερη δύναμη την οποία πρέπει πάση θυσία να υπηρετήσει - να της παραδοθεί ολοκληρωτικά για να την ικανοποιήσει και για να κερδίσει ο ίδιος την συμπάθεια και την εύνοια της - έρχεται να κυριαρχήσει τόσο στην πολιτική αφήγηση, όσο και στην εμπορική/κοινωνική αφήγηση ο παράγοντας ουάου!

Τι είναι αυτός; Ποιος είναι αυτός; 

Πρόκειται για την υπέρβαση του «σοκ και δέος» με όρους ισχύος, που από την μεταφυσική της δομής μεταφέρεται στην μεταφυσική της προσωπικότητας του παράγοντα της δράσης. Ουάου, με εντυπωσίασε θετικά ακόμη και το πλέον αρνητικό!

Είμαι ο σύγχρονος θετικός άνθρωπος που υπάρχει μέσω του διαρκούς εντυπωσιασμού! Στο βαθμό που εγώ, ο αποδέκτης του μηνύματος, δείχνω να εκστασιάζομαι από το σημαίνον, εμφανίζομαι ως πανίσχυρος διαμορφωτής του σημαινόμενου.

Δεν υποτάσσομαι στην δομή που ίσως προηγουμένως να με σόκαρε και να μου προκαλούσε δέος, αλλά την εσωτερικεύω και την αναπαράγω - ακόμη και αν την ειρωνεύομαι - ως ένα θερμό καλωσόρισμα στο παράδοξο, στο μη-αναμενόμενο, στο εξαιρετικό, αλλά ακόμα και στο εξαιρετικά ασύμφορο, επικίνδυνο, απειλητικό και γενικά αρνητικό!

Είμαι έτοιμος να διαπραγματευτώ τα πάντα, τώρα που ο παράγων ουάου μοιάζει να ορίζει την σχέση αλληλόδρασής μου με τον Άλλον και το περιβάλλον. Δεν φοβάμαι, είμαι ανοιχτός σε όλα και σε όλους, δεν έχω σύνορα και όρια - μόνον αόριστες αρχές - είμαι «competent» και έχω την φαντασιακά επιζητούμενη από την αγορά της αγοράς ή την αγορά της πολιτικής ικανότητα, γνώση και επιτηδειότητα να κάνω τα πάντα επιτυχώς! Είμαι ο ουάου τύπος: no hard feelings, αλλά και no drill-fillings! Δεν υπάρχει προσβολή, δεν καταλαβαίνω από προσβολές, είμαι απρόσβλητος! Αν δεν ήμουν, τι competent τύπος θα ήμουν;

Ο σύγχρονος κόσμος μας είναι ο κόσμος των ουάου.

Ο κόσμος των φλου, που νομίζουν πως παίζουν διαρκώς ένα win-win game, ενώ στην πραγματικότητα απλώς διασκεδάζουν την διαδικασία συμμόρφωσής τους σε μια εξουσιαστική δομή.

Αυτό το ατομικό ψυχοδυναμικό σχήμα επιτρέπει την μεταμόρφωση δια της διολισθήσεως των συντεταγμένων σχέσεων (: δικαιώματα) σε ελευθέριες σχέσεις, που απαιτούν πλέον εξωτερική, αυταρχική ρύθμιση για να επιτευχτεί συμμόρφωση. Απαιτούν αυταρχισμό με την μορφή δήθεν ουδέτερων θεσμών, που δεν παράγει πλέον η πολιτική νομιμοποίηση του κράτους, αλλά η πολιτική νομιμοποίηση της αγοράς.

Δεν είναι η κρατική δομή, ούτε ασφαλώς η λαϊκή κυριαρχία που διαμορφώνουν αντικειμενικότητες, αλλά οι «οίκοι αξιολόγησης» της αγοράς -κάθε μορφής- που αποτελούν τον παραθεσμικό και υπόγειο συνήθως μηχανισμό αναδιάρθρωσης όλων ανεξαιρέτως των δομών.

Στον σύγχρονο αγώνα του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού της ολοκληρωτικής αγοράς για ισοπέδωση των κοινωνιών και ρευστοποίησης/ελαστικοποίησης των εργασιακών, ερωτικών, οικογενειακών και γενικότερα κοινωνικών σχέσεων, δεν είναι το κράτος που ρυθμίζει την αγορά, αλλά αντίστροφα η αγορά το κράτος, με την κάλυψη ενός υπερεθνικού θεσμού χαμηλής ή ανύπαρκτης πολιτικής νομιμοποίησης, ή με την κάλυψη ενός ιδιωτικού αξιολογικού θεσμού, που λειτούργει ως ουάου-παράγων αυτοεκπληρούμενων / αυτοεπιβεβαιούμενων προφητειών.

Το ουάου πλέον προκαλεί τα γεγονότα και το κοινοβούλιο τρέχει πίσω από τους ουάου των αυτοεπιβεβαιούμενων προφητειών, με τις επιμέρους κοινωνίες να παράγουν πλέον πιθήκους, αντί για ανθρώπους ή πολίτες.

Έτσι από το τέλος της ιστορίας, αγαπητέ αναγνώστη, περνάμε στο τέλος της επιστήμης, της διανόησης και εν τέλει στο τέλος του ανθρώπου του διαφωτισμού και της επανάστασης. Σε ένα τέλος χωρίς κάποια αρχή… σε μια αισχρή τελεολογία που συνδέει την αγορά με την πολιτική για να τις ταυτίσει στη συνέχεια, εξοβελίζοντας την ηθική και την βιοηθική που παρεμβάλλονταν μέχρι σήμερα ανάμεσά τους.

Στην ουάου εποχή δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ αγοράς και πολιτικής, ούτε ασφαλώς διάκριση μεταξύ κοινωνίας και αγοράς, ή κοινωνικότητας και επιχειρηματικότητας. Ούτε, φυσικά, καν διάκριση μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου… όλοι είμαστε ένα «τρίτο φύλο» εντός της καπιταλιστικής δομής και για να είμαστε «competent» θα πρέπει οι εργαζόμενοι να νοιώθουμε και να συμπεριφερόμαστε σαν επιχειρηματίες! Και για να γίνει αυτό θα πρέπει επιτέλους να μεταβληθούμε όλοι σε ουάου τύπους!

Αυτό είναι και το ζήτημα στην σημερινή Ελλάδα της πεντάχρονης συντεταγμένης χρεοκοπίας με εσωτερική υποτίμηση: θα πετύχουν οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης (έλληνες και ξένοι) να μεταβάλουν ταχύτατα την ελληνική κοινωνία από κοινωνία υπό «σοκ και δέος» σε κοινωνία «ουάου»;

Αν ναι, τότε θα έχει στρωθεί ο δρόμος για την πολιτικώς νομιμοποιημένη συμμόρφωση του ελληνικού λαού στα συμφέροντα της κεντροευρωπαϊκής ελίτ και των υπερατλαντικών χρηματοπιστωτικών πρακτόρων της. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε μορφή Συμφωνίας με τους εταίρους πιστωτές της Ελλάδας δεν μπορεί πλέον, και δεν θα δομείται πλέον σε ένα καθεστώς «σοκ και δέος».

Ή αυτή θα αναπτυχθεί σε ένα καθεστώς «ουάου» με το ουάου ως τον παράγοντα που θα προκαλεί από δω και πέρα τα γεγονότα που αφορούν στην εξέλιξη της ελληνικής κρίσης, ή σε ένα καθεστώς κριτικής στο ουάου και στους ουάου, που θα αναπτύξει ένα κίνημα και μια πολιτική δυναμική «κρίσιμης μάζας» για την ανατροπή του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού στην ΕΕ.

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.

AKTIΒΙΣΤΗΣ