Το Aριστείον Μπαλτά

Συγκινητικός ο νέος υπουργός Παιδείας κ. Μπαλτάς στις θεσμικές -ως υπουργός- και επιστημονικές παροτρύνσεις τους προς τους καθηγητές και τους μαθητές της Μέσης Εκπαίδευσης για το νόημα της Επανάστασης του 1821 και τους τρόπους εορτασμού της επετείου. Γενναίος ο κ. Υπουργός, επισημαίνει εκ προοιμίου τον κίνδυνο αυτές οι επέτειοι να ’ναι αμφίκοπες, δηλαδή σχολαστικές και στείρες ή ένας ανούσιος πανηγυρικός. Προσέτι, ακόμα πιο γενναίος ο κ. Μπαλτάς, προτρέπει τους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιήσουν τις σκέψεις του κατά την κρίση τους κι όχι υποχρεωτικώς.

Ευφυής πρόνοια καθότι ο κύριος Μπαλτάς αποφαίνεται ότι «η ελληνική επανάσταση υπήρξε τέκνο του διαφωτισμού». Μόνον; Δεν υπήρξε στις γενεσιουργές αιτίες της Επανάστασης η λαϊκή ιδιοπροσωπία; Δεν υπήρξε η λαϊκή παράδοση, οι θρύλοι του μαρμαρωμένου βασιλιά; Δεν υπήρξε η κλεφτουριά; Ούτε η κιβωτός των κοινοτήτων με τα εκκλησιαστικά κολλυβογράμματα; Ηταν η «ελληνική επανάσταση τέκνο του διαφωτισμού» ορφανή απ’ τις προγενέστερες επαναστάσεις, ήδη απ’ τις αρχές του 1600, όπως η εξέγερση του Διονυσίου του Σκυλόσοφου, ή αργότερα του Κατσαντώνη, ή των Ορλοφικών; Μόνον με τον διαφωτισμό έχει να κάνει η Επανάσταση, ούτε με τον θρήνο της Αλωσης; ούτε με τους χιλιάδες νεομάρτυρες; Και ο Ρήγας τέκνο του διαφωτισμού, και η Φιλική Εταιρεία στο φως του διαφωτισμού στημένη, άμοιροι ήταν όλης της υπόλοιπης ιδιοσυστασίας του Γένους; Δεν γνώριζαν από δημοτικά τραγούδια; Γιατί τέτοια αιδώς, κύριε Υπουργέ, για τη λαϊκή καταγωγή της Επανάστασης; Ποιος μαρξιστής ιστορικός δεν τονίζει και τις δύο μήτρες του 1821, τα πάθια της σκλαβιάς τόσον, όσον και τον διαφωτισμό; Ποιος δεν επισημαίνει τον εθνικό και κοινωνικό της χαρακτήρα; Πριν να καζαντίσουν οι έμποροι «και να φέρουν τα βιβλία», που έλεγε ο Κολοκοτρώνης, τι ήταν οι πατεράδες τους; Αγνώστου ταυτότητος αντικείμενα που σέρνονταν στις φιλόξενες εκτάσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;

Αλλά αμέσως παρακάτω λέτε: «Ολες οι επαναστάσεις, όπως και η ελληνική, δημιούργησαν σε μεγάλο βαθμό τους λαούς που τις έκαναν». Προφανώς εννοείτε τους υπηκόους (οποιουδήποτε) που με την επανάσταση αναβάθμισαν τους εαυτούς τους σε πολίτες, οργανώθηκαν σε έθνος, απέκτησαν αυτεξούσιο και ενίοτε επέβαλλαν τη λαϊκή κυριαρχία, διά της δημοκρατίας, καθώς και την εθνική ανεξαρτησία. Και γιατί δεν τα λέτε έτσι; Γιατί λέτε ότι η επανάσταση δημιούργησε τον λαό της; Πριν λαός δεν υπήρχε; Ανεξαρτήτως της πολιτικής του κατάστασης, λαός δεν ήταν

εκείνος που εν τέλει έκανε την Επανάσταση; Εκτός κι αν η Επανάσταση ήταν η κότα και ο λαός το αυγό, όπως συνέβη με την Αμερικανική Επανάσταση (που γέννησε ένα έθνος), αλλά δεν συνέβη ούτε με την αγγλική ούτε με τη γαλλική, που τις έκαναν ο αγγλικός λαός και ο γαλλικός λαός, όπως άλλωστε ο ελληνικός λαός έκανε την ελληνική.

Λέτε ότι «ένα έθνος με την επανάσταση εγκαινιάζει την ύπαρξή του». Δηλαδή ο Πλήθων έλεγε μπαρούφες, ο Ερωτόκριτος το ίδιο, ο Ελ Γκρέκο θα μπορούσε να λέγεται Αλ Πατσίνο κι απ’ το Ζάλογγο πηδάγανε άλμα εις βάθος; Με την επανάσταση ένα έθνος, αγαπητέ μου κύριε Υπουργέ, «δεν εγκαινιάζει την ύπαρξή του», εγκαινιάζει την ελευθερία του. Οσο για την «ύπαρξή» του, πριν αυτή να γίνει «πολιτική ύπαρξη», διά της Επανάστασης, εξακολουθούσε να υπάρχει, όπως μπορεί να σας διαβεβαιώσει του «Κίτσου η μάνα», ακόμα και μέσα απ’ τον θρήνο του και μέσα απ’ το πένθος του. Δεν λέω για τη γλώσσα του, λόγια και δημώδη. Πόσα αρχαία αποφθέγματα είχαν μεταπλασθεί σε λαϊκές παροιμίες; Στο πλαίσιο ποιας ασυνέχειας και ποιου διασπασμένου πολιτισμού;

Αλλά τι να λέμε μέρα που είναι σήμερα και να σας χαλάμε τη γιορτή... Οι ομοϊδεάτες σας είναι πιο προσεχτικοί, να μη χαλάνε καρδιές. «Οι Ελληνες είμαστε ένας πληθυσμός(!) παλαιός» γράφει ο ένας. Σωστόν! Και ο πληθυσμός των Νεάντερταλ παλαιότερος! «Ο λαός υπάρχει διότι έχει ηγέτη» γράφει ο άλλος. Χρονιάρες μέρες και οι εφημερίδες βρίθουν απ’ τη φιλελεύθερη αστική αντίληψη που εκπροσωπείτε. «Ανάμεσα στον λαό και τον ηγέτη οι θεσμοί περιττεύουν». Λογικόν. Διότι ο λαός είναι λαϊκιστής κι αν δεν έχει τον «πατερούλη του» τα χάνει. «Ο λαός είναι μια έννοια πιο ρευστή και μυστήρια απ’ το έθνος»! Σωστόν και νουνεχές. Πιο μεταφυσικά δεν θα το έλεγαν ούτε οι φασίστες.

Ομως, μη σας στεναχωρώ, μέρα γιορτής. Και ποιος είμαι άλλωστε εγώ να αντιλέγω στο στερεότυπο που τριάντα χρόνια τώρα κυριαρχεί στο κράτος (που θέλει ραγιάδες), στα ΑΕΙ (που θέλουν «αυλές») και στις τέχνες (που επιδοτούνται). Κύριε Υπουργέ, σας ομολογώ ότι κουράστηκα και βαρέθηκα να κάνω την ασπιρίνη απέναντι στον καρκίνο. Μια ακόμα ηττημένη φωνή είναι οι εθνολαϊκιστές φαιοκόκκινοι σαν και του λόγου μου. Κάντε δουλειά σας, κάντε δουλειά σας! και ζήτωσαν ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Μάξιμος ο Γραικός και η φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου, όλοι τους ένδοξα τέκνα του διαφωτισμού...

ο Στάθης στον Ενικό