Αμφίπολη: Παριανοί γλύπτες έφτιαξαν τις Καρυάτιδες

Εντυπωσιακή «η σχέση του ενδύματος με τη σάρκα» λέει για τις Καρυάτιδες της Αμφίπολης, η Λίλα Μαραγκού, ομότιμη καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο TheTOC.gr.

της Ειρήνης Ορφανίδου

Διευκρινίζοντας ότι «εφόσον δεν έχει ολοκληρωθεί η ανασκαφή, δεν μπορούμε να πιέζουμε τη συναγωγή συμπερασμάτων», αρνούμενη να κάνει εκτίμηση χρονολόγησης, αλλά και υποθέσεις για τον «ένοικο» του τάφου, η Λίλα Μαραγκού, ομότιμη καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μιλά στο TheTOC.gr για την αίσθηση που της δημιούργησαν οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης.

Παρότι, μόνο με αυτοψία θα μπορούσε να εξάγει κάποια πρώτα συμπεράσματα, η Λίλα Μαραγκού κάνει λόγο για έργο Παριανών γλυπτών και για πρόσωπο με «μία ευγένεια ιωνική»

Παρότι, μόνο με αυτοψία θα μπορούσε να εξάγει κάποια πρώτα συμπεράσματα, η Λίλα Μαραγκού κάνει λόγο για έργο Παριανών γλυπτών, για «το πρόσωπο που έχει μία ευγένεια ιωνική», τη «σχέση του ενδύματος με τη σάρκα» και το «λοξό ιωνικό ιμάτιο».

Απαράδεκτη η παρέμβαση τόσων πολλών

«Θα ήθελα να σημειώσω ότι, κατ’ αρχάς θεωρώ απαράδεκτη την παρέμβαση τόσων πολλών και μάλιστα, μη ειδικών στην υπόθεση της ανασκαφής του Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη. Εάν κάποιος έπρεπε τώρα να ερωτηθεί είναι ο μέγας δάσκαλος Γιώργος Δεσπίνης, η Ισμήνη Τριάντη, τέως καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο Αγγελος Δεληβοριάς, διεθνούς φήμης αρχαιολόγοι -μιλώντας ειδικά για τη γλυπτική (αφού προς το παρόν δεν έχουμε τοιχογραφίες). Ως προς την αρχιτεκτονική έπρεπε να ερωτηθεί και ο Μανόλης Κορρές…»

Χρονολόγηση πρώτα από τους ανασκαφείς

«Αποκαλύπτεται ένα μνημείο αλλιώτικο από τα άλλα. Ως αρχιτεκτόνημα συνδεδεμένο με γλυπτικό έργο είναι κάτιμοναδικό και εξαιρετικό. Αλλά χωρίς να έχουν κάνει μία πρώτη εκτίμηση, π.χ. χρονολόγησης, οι ίδιοι οι ανασκαφείς, δεν μπορούμε εμείς “απ' έξω” να μιλήσουμε. Το θεωρώ και ασέβεια απέναντι σε αυτούς που δουλεύουν στο μνημείο μέρα - νύχτα…»

Παριανή γλυπτική

«Ετσι όπως βλέπω τα γλυπτά, από τις φωτογραφίες –γιατί χωρίς να έχω κάνει αυτοψία, χωρίς να έχω δει το πρωτότυπο, δεν μπορώ να πω τίποτα- θυμίζει πάρα πολύ την παριανή πλαστική.

Και βεβαίως, αναρωτιέμαι γιατί υπάρχει έκπληξη με τις νέες φωτογραφίες… Εννοώ, για ποιο λόγο επισημαίνεται ότι οι Καρυάτιδες είναι ολόσωμες; Δηλαδή, τι θα ήταν; Προτομή; Ενα κεφάλι με ένα καλάθι (στην κεφαλή);

Εχει γράψει η μεγάλη αρχαιολόγος Καρούζου, ήδη από τη δεκαετία του ’60, ότι παρατηρούνται κλασικιστικές τάσεις και αρχαϊστικές, δηλαδή, στο τέλος του 4ου αιώνα και ήδη από τα μέσα, έχουμε μία συνειδητή επιστροφή σε παλαιότερα πρότυπα. Οπως είναι το λοξό ιωνικό ιμάτιο. Οπως η διαφάνεια του ενδύματος και ο τρόπος με τον οποίον το ύφασμα, το ένδυμα, «κολλάει» στο στήθος. Ναι, το πρώτο που θυμήθηκα βλέποντας το λοξό ιωνικό ιμάτιο, είναι η παριανή γλυπτική. Το έχει γράψει και η Κώστογλου – Δεσπίνη ότι απαντάται στα ελληνιστικά χρόνια… Και το πρόσωπο επίσης, έχει μία ευγένεια ιωνική.

Αλλά από τις φωτογραφίες δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα. Είναι ζήτημα των αρχών της αισθητικής όρασης. Πώς θα δεις το γλυπτό, πώς θα το προσεγγίσεις. Αν δεν το δεις στο πρωτότυπο, πώς να καταλάβεις…»

Θάσος, Πάρος - τι σχέση μπορεί να έχουν;

«Οι Παριανοί γλύπτες συνεχίζουν να εργάζονται στα ελληνιστικά χρόνια. Οι Παριανοί ήταν οι πρώτοι άποικοι της Θάσου. Σκάλισαν σε μάρμαρο Θάσου τα ωραιότερα γλυπτά. Αναφέρομαι σε εξαιρετικά γλυπτά που βρέθηκαν στη Νέα Καλλικράτεια, στη Θεσσαλονίκη, στη Χαλκιδική. Οταν οι Παριανοί γίνονται ανέστιοι, άνεργοι στα χρόνια τα ελληνιστικά, φεύγουν. Τους τραβάει η άλλη Ελλάδα.

Οι Μακεδόνες δεν είχαν ούτε γλύπτες, ούτε ζωγράφους. Ο Μανόλης Ανδρόνικος τα έχει γράψει πολύ ωραία. Οι Μακεδόνες έφεραν τον Αριστοτέλη και μαζί έφεραν ζωγράφους και γλύπτες.

Δεν έχει αττικούς γλύπτες η Μακεδονία στα ελληνιστικά χρόνια, έχει Παριανούς. Θυμίζω ότι, ελληνιστικά χρόνια ορίζεται η περίοδος από το 330 π.Χ., την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έως το 31 π.Χ. Και επίσης, θυμίζω ότι η λέξη «ελληνιστικά» προέρχεται από το ρήμα «ελληνίζω» που σημαίνει «μιμούμαι τους Ελληνες».

Ηφαιστίωνας, Νέαρχος και άλλες υποθέσεις

«Δεν μπορούμε να πούμε εάν είναι ο τάφος του Ηφαιστίωνα, του Νεάρχου, ή όποιου. Μπορείς να μιλήσεις για το ιστορικό πλαίσιοαπό τις πηγές; Τις πηγές είτε τις συμπληρώνουν, είτε τις ανασκευάζουν τα αρχαιολογικά δεδομένα. Τα οποία εν προκειμένω είναι ακόμα άγνωστα. Δεν μπορούμε να τα παραβιάζουμε και να τα εκβιάζουμε. Αρνούμαι, θεωρώ ότι είναι τελείως αντιεπιστημονικό…»

Συλημένος;

«Αρνούμαι να κάνω υποθέσεις. Δεν μπορώ να μπω στον πειρασμό να αφήσω τη φαντασία να καλπάζει. Είναι σημαντική η συνδυαστική φαντασία, αλλά είναι ολέθρια η καλπάζουσα φαντασία. Το μόνο που μπορώ να πω είναι να αποτίσουμε φόρο τιμής στον Λαζαρίδη, στον άνθρωπο που έβαλε τον θεμέλιο λίθο για την ανίχνευση και διάσωση της Αμφίπολης». 

http://www.thetoc.gr/