Κρεματόριο ασφαλιστικών ταμείων η Τράπεζα της Ελλάδας - Η αλήθεια για το κούρεμα

Γράφουν οι 
Παναγιώτης Ασπροδίνης MSc. Αρχιπλοίαρχος (Ο) ΠΝ ε.α.

Γιάννης Αντωνιάδης Πλοίαρχος (Ο) ΠΝ ε.α.
apofoitoissas.gr

Την Πέμπτη 20 Μαρτίου 2014, στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, συζητήθηκε η αγωγή του Μετοχικού Ταμείου Ναυτικού (ΜΤΝ) κατά της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ). 

Στην υπόψη αγωγή, επιγραμματικά, το ΜΤΝ ισχυρίζεται «κακοδιαχείριση» του «Κοινού Κεφαλαίου των ΝΠΔΔ και Ασφαλιστικών Φορέων» εκ μέρους της ΤτΕ, που είχε σαν αποτέλεσμα, απώλεια των αποθεματικών του Ταμείου της τάξης του 50% επί ονομαστικών τιμών. 

Ζημίες οι οποίες, πέραν των Λογαριασμών του Ταμείου ως ΝΠΔΔ, επεκτάθηκαν και σε αποθεματικά Λογαριασμών τους οποίους αυθαίρετα και καταχρηστικά ενέταξε η ΤτΕ στο «Κοινό Κεφάλαιο». Οι Λογαριασμοί ΕΚΟΕΜΝ, ΝΙΝ, ΕΛΧΑΟΣ, ΕΛΠΝ, ΕΛΧΑΟΙΑ, οι οποίοι ούτε ΝΠΔΔ, ούτε Ασφαλιστικοί Φορείς είναι, αφού στα έσοδά τους δεν συμμετέχει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο.


Κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας, ο μάρτυρας υπεράσπισης της ΤτΕ, κος Αλεξίου, φέρεται να κατέθεσε - αποδέχθηκε, μεταξύ άλλων:
Η τελευταία έκδοση ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου, έγινε τον Απρίλιο του 2010 και από τότε μέχρι και σήμερα δεν υπήρξαν ομόλογα ελληνικού Δημοσίου στην «πρωτογενή αγορά».

Οι τιμές των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου άρχισαν να «πέφτουν» από το 2009 και κορυφώθηκαν το 2012, όταν είχαν «πέσει» στην κατηγορία “junk”, πωλούμενα στην «αγορά», σε τιμές κάτω του 20%.

Από τον Οκτώβριο του 2010, η ΤτΕ είχε σταματήσει τις αγορές ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου στη δευτερογενή αγορά, εκτός τριών αγορών το 2011, συνολικής αξίας της τάξης των 455 εκατ. €, στο 90% (μεσοσταθμικά) της ονομαστικής αξίας.

Αν και αναμενόταν το περιβόητο «κούρεμα», η ΤτΕ προχώρησε σε αυτή την αγορά, μέσα στο επίμαχο χρονικό διάστημα 2010-2012, επειδή λόγω της βραχυπρόθεσμης λήξης και του μεγάλου «κουπονιού», εκρίθη ως συμφέρουσα αγορά για το «Κοινό Κεφάλαιο».

Εκτός των παραπάνω αγορών, στην περίοδο 2010-2012, τα διαθέσιμα του «Κοινού Κεφαλαίου», επενδύονταν σε έντοκα γραμμάτια του ελληνικού Δημοσίου και σε REPOS.
Δεν υπήρχε σχέδιο «διαχείρισης κρίσης» για την προστασία και διάσωση των κεφαλαίων του «Κοινού Κεφαλαίου».

Σε περιόδους που τα ελληνικά ομόλογα είχαν τιμές περί το 20% της ονομαστικής τους, θα μπορούσαν να είχαν προβεί σε τέτοιες αγορές και να πολλαπλασιαστούν τα χρήματα του «Κοινού Κεφαλαίου», όμως δεν το έπραξαν.

Το αν η κατάθεση του «ειδικού» μάρτυρα της ΤτΕ, ήταν ακριβής ή ανακριβής, διαφωτιστική ή αποπροσανατολιστική, είναι κάτι που θα το κρίνει το Δικαστήριο, το οποίο θεωρούμε ότι θα μελετήσει σε βάθος την υπόθεση. Μία υπόθεση που έχει να κάνει με το αν τελικώς, η ΤτΕ ως αποκλειστικός διαχειριστής του «Κοινού Κεφαλαίου», στο οποίο βρίσκεται το μέγιστο μέρος της κινητής περιουσίας περίπου 600 φορέων, λειτουργούσε επ’ ωφελεία αυτού του Κεφαλαίου, ή όχι!

Είναι γεγονός ότι για να υποστηριχθεί ο ένας ή ο άλλος ισχυρισμός, χρειάζονται στοιχεία, τα οποία δεν είναι διαθέσιμα στον καθένα, ειδικά όταν μιλάμε για το ιδιόμορφο άβατο της ΤτΕ, για την οποία δεν είναι καν γνωστή η μετοχική της σύνθεση. Αυτό όμως μπορεί να συμβαίνει σε μερίδια που συμμετείχαν στο «Κοινό Κεφάλαιο» πριν την κρίση, όπου το χαρτοφυλάκιο είναι πολυπληθές και απαιτούνται πολλές διασταυρώσεις στοιχείων! 

Όταν όμως έχουμε μερίδια που η έναρξη της συμμετοχής τους στο «Κοινό Κεφάλαιο», ταυτίζεται με την έναρξη της κρίσης, όπου σύμφωνα με τη κατάθεση του εκπροσώπου της ΤτΕ, ούτε πρωτογενής αγορά ομολόγων υπήρχε, ούτε γίνονταν αγορές ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, παρά μόνον επενδύσεις σε έντοκα γραμμάτια και REPOS, τα οποία δεν «κουρεύτηκαν», θα ανέμενε κανείς, αν όχι κέρδη, να μην υπάρχουν αξιόλογες επιπτώσεις του PSI σε αυτά τα μερίδια.

Δυστυχώς όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι, γιατί ένας τέτοιος φορέας (μερίδιο), που συμμετείχε στο «Κοινό Κεφάλαιο», υπέστη τεράστιες ζημίες, όπως θα δούμε παρακάτω, με βάση επίσημα στοιχεία. 

Αυτός ο φορέας είναι το «Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών» (ΑΚΑΓΕ), που συνίσταται από τους παρακάτω τρείς αυτοτελείς Λογαριασμούς. Η επένδυση δε των κεφαλαίων του Α.Κ.Α.ΓΕ. γίνεται από την ΤτΕ, σύμφωνα με τις διατάξεις του τρίτου άρθρου του ν. 2216/1994 (ΦΕΚ 83 Α΄) και της παραγράφου 11α του άρθρου 15 του ν. 2469/1997 (ΦΕΚ 38 Α΄) περί «Κοινού Κεφαλαίου των ΝΠΔΔ και Ασφαλιστικών Φορέων»:

Λογαριασμός ΑΚΑΓΕ που συστάθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 149 του Ν.3655/2008 (ΦΕΚ58Α') και σκοπός του είναι η δημιουργία αποθεματικών, για την χρηματοδότηση των κλάδων σύνταξης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ), από 1-1-2019 και μετά, για τη διασφάλιση των συντάξεων των νέων γενεών.
Λογαριασμός «Εισφορά Αλληλεγγύης των Συνταξιούχων» (Ε.Α.Σ), που συστάθηκε με το άρθρο 11 του Ν. 3865/2010 (ΦΕΚ 120Α/21-7-2010), όταν από 1-8-2010 θεσπίστηκε η σχετική μηνιαία κράτηση στους συνταξιούχους (πρώην ΛΑΦΚΑ)

Λογαριασμός «Ειδική Εισφορά Συνταξιούχων Επικουρικής Ασφάλισης» (ΕΕΣΕΑ), που συστάθηκε με την παράγραφο 13 του άρθρου 44 του Ν.3986/2011 (ΦΕΚ Α 152/1.7.2011), όταν από 1-9-2011 θεσπίστηκε η σχετική μηνιαία κράτηση στις Επικουρικές Συντάξεις.

Την 23-11-2012, οι Βουλευτές κ. Γ. Νταβρής και κ. Ν. Μαριάς, κατέθεσαν την υπ’ αριθμ. 4287 ερώτηση στη Βουλή των Ελλήνων, ζητώντας διοικητικά και διαχειριστικά στοιχεία για το ΑΚΑΓΕ. Επί της ερώτησης, ο Υπουργός Εργασίας κ. Ιωάννης Βρούτσης, εξέδωσε την με αρ. Πρωτοκόλλου Φ. 80000/2794/5656 από 18-12-2012, επίσημη απάντηση.

Τα πρώτα στοιχεία που προκαλούν έκπληξη, τόσο από την απάντηση του υπουργού Εργασίας, όσο και από σχετική έρευνα που έγινε επί του θέματος είναι:
Από την έναρξη λειτουργίας του ΑΚΑΓΕ το 2008, η πρώτη οικονομική χρήση για την οποία επρόκειτο να συνταχθεί Απολογισμός και Ισολογισμός, θα ήταν αυτή του 2012, με καταληκτική ημερομηνία την 30-6-2013! 

Ο τρόπος λειτουργίας του Α.Κ.Α.ΓΕ., ο τρόπος απόδοσης των πόρων του, η διαδικασία χρηματοδότησης των φορέων και των κλάδων σύνταξης, η οικονομική οργάνωση και λογιστική λειτουργία του και η λειτουργία της Επιτροπής Διαχείρισης, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια, που σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 149 του Ν.3655/2008, έπρεπε να είχαν καθορισθεί από το 2008, με κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Οικονομικών & Εργασίας, τελικώς καθορίσθηκαν τον Αύγουστο του 2012 με την ΚΥΑ Αριθμ. Φ 80000/οικ.12445/ 2646/ 10.8.2012!

Η Επιτροπή Διαχείρισης του ΑΚΑΓΕ, που προβλέφθηκε στο άρθρο 14 της ανωτέρω ΚΥΑ, επρόκειτο να συγκροτηθεί με τη σύνταξη του Απολογισμού και Ισολογισμού, τον Ιούνιο του 2013!

Δηλαδή, επί πέντε (5) περίπου χρόνια, το σύνολο των χρημάτων, που συγκεντρώνονταν στους τρείς Λογαριασμούς του ΑΚΑΓΕ (τα οποία δεν ήταν καθόλου λίγα, όπως θα δούμε παρακάτω και τα οποία επρόκειτο να στηρίξουν το πολύπαθο Ασφαλιστικό μας Σύστημα), ήταν αφημένα «ορφανά», στα «στιβαρά» και «σίγουρα» χέρια της ΤτΕ!
Επιπρόσθετα των παραπάνω, στην απάντηση του Υπουργού, περιλαμβάνονται και αναλυτικά στοιχεία των εσόδων και απωλειών PSI, τα οποία ταξινομήθηκαν και παρουσιάζονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα.



Από το Δεκέμβριο του 2009 που ξεκίνησαν τα έσοδα του ΑΚΑΓΕ, μέχρι και το Μάρτιο του 2012, επάνω δηλαδή στην κρίση, συγκεντρώθηκαν και στους τρείς Λογαριασμούς του ΑΚΑΓΕ,2.213.731.706,21 € (δισεκατομμύρια)! Το σύνολο δε των απωλειών λόγω του PSI το Μάρτιο του 2012, και για τους τρείς Λογαριασμούς ήταν 1.520.495.274,62 € (δισεκατομμύρια)! Δηλαδή, με βάση τα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας, οι ονομαστικές απώλειες ανήλθαν στο εξωπραγματικό ποσοστό 68,68%! 

Το πρώτο βασικό και εύλογο ερώτημα, ακόμη και για τον πιο αδαή, με βάση τα παραπάνω δεδομένα, σε συνδυασμό με τα όσα ακούσαμε από τον κο Αλεξίου της ΤτΕ στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, είναι: Κάτω από ποιες συνθήκες, μπορεί ένα κεφάλαιο να έχει απώλειες της τάξης του 70% από το PSI, όταν δεν έχει εκτεθεί σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου, δεδομένου ότι «εισήλθε» σε «επενδυτική δράση», σε μία περίοδο που στο συντριπτικό της διάστημα:

Δεν υπήρχε πρωτογενής αγορά ελληνικών ομολόγων
Δεν γίνονταν αγορές στη δευτερογενή αγορά

Γίνονταν επενδύσεις μόνο σε έντοκα γραμμάτια του ελληνικού Δημοσίου και REPOS, τα οποία όμως δεν «κουρεύτηκαν».

Όσο και να «σπάσει» κάποιος το κεφάλι του, δεν υπάρχει σενάριο που να οδηγεί σε τόσο μεγάλη ζημία, κάτω από τα πιο πάνω δεδομένα. Ακόμη όμως και αν ο εκπρόσωπος της ΤτΕ, δεν ήταν ακριβής και τελικώς γίνονταν αγορές ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, η ζημία θα ήταν πολύ λιγότερη από τη μισή αυτής που τελικώς καταγράφηκε, δεδομένου ότι οι τιμές, ειδικά προς το τέλος της περιόδου, είχαν πέσει αρκετά κάτω του 50%. Αν για παράδειγμα, ένα ομόλογο αγοραζόταν, προ του PSI, σε τιμή 40% της ονομαστικής του, μετά το PSI, θα είχε κέρδος περί το 25%, σε ονομαστικές τιμές. 

Σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, αν κάποιος διαχειριστής κεφαλαίου, «κατόρθωνε να πετύχει» μια τόσο μεγάλη ζημία, θα είχε πολύ σοβαρό πρόβλημα. Στην περίπτωση του «Κοινού Κεφαλαίου των ΝΠΔΔ και Ασφαλιστικών Φορέων», η ΤτΕ ως διαχειριστής, φαίνεται πως με πρόσχημα το PSI, αν δεν μεθόδευσε, σίγουρα αμέλησε να προστατεύσει τα κεφάλαια 600 περίπου φορέων. Δεν θα πρέπει να ελεγχθεί γι’ αυτό;

Τα ερωτήματα όμως παραμένουν και είναι αμείλικτα:

Γιατί η ΤτΕ που είχε πλήρη πληροφόρηση για το επικείμενο PSI, δεν προστάτευσε το «Κοινό Κεφάλαιο»;
Που πήγαν πραγματικά τα χρήματα αυτά;

Τα χρήματα αυτά πάντως, σίγουρα δεν πήγαν για τη διάσωση της Χώρας από τη χρεοκοπία! Διότι αν υπήρχε τέτοιο σχέδιο, θα μπορούσε η ΤτΕ, με την πληροφόρηση που είχε, να είχε κάνει κινήσεις πώλησης ομολόγων (δευτερογενή αγορά) στην αρχή της κρίσης (2010), όταν ακόμη οι τιμές των ομολόγων ήταν σε επίπεδα άνω του 70% και στη συνέχεια, διάθεση της ρευστότητας για αγορά ομολόγων (δευτερογενή αγορά) σε τιμές κάτω του 50% (2011 -2012), σε συνδυασμό με επενδύσεις εντόκων γραμματίων και REPOS, Κινήσεις δηλαδή που κάνει και ο πιο άπειρος διαχειριστής επενδυτικών κεφαλαίων. Σε αυτή την περίπτωση, θα επιτυγχάνονταν ταυτόχρονα τρείς στόχοι:

Θα αγοράζονταν χρέος της Χώρας στο 1/3 ή 1/4 της αξίας του.
Θα ικανοποιούνταν βραχυπρόθεσμες ανάγκες ρευστότητας, με υγιή εσωτερικό δανεισμό και
Τα ΝΠΔΔ και Ασφαλιστικά Ταμεία δεν θα είχαν απολέσει τα αποθεματικά τους, ή θα είχαν καταγράψει μικρές και διαχειρίσιμες ζημίες. 

http://www.onalert.gr/