Ποιος φοβάται να μιλήσει για τις δουλείες των μέσων ενημέρωσης

Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη 
andrikakis@patris.gr

Μερικά πράγματα στην Ελλάδα τα θεωρούμε ταμπού. Ή, αλλιώς, ανέγγιχτα. Δεν ξέρω αν για κάποιους είναι και… «ιερά»!

Και παρ’ ότι στην Ευρώπη, ευρύτερα στο εξωτερικό, εφημερίδες και άλλα μέσα ενημέρωσης μιλούν για το πρόβλημα, στην Ελλάδα περίπου φοβόμαστε να μιλήσουμε για την αλήθεια των δικών μας μέσων ενημέρωσης.

Ή «ενημέρωσης». Για τις σχέσεις με την πολιτική και την οικονομία. Αλλά πριν απ’ όλα για τις δεσμεύσεις τους, που προκύπτουν από τις υπόγειες διαδρομές, την αλληλοστήριξη, το αλληλο- συμφέρον. Όχι σε κάποιο επίπεδο «ηθικής συμφωνίας», αλλά σαφέστατα οικονομικής. Βάλτε κάτι σαν τη γνωστή παροιμία «το ’να χέρι νίβει το άλλο», και θα είστε μέσα στις εκτιμήσεις. 

Αναρωτηθήκαμε ποτέ γιατί κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, κεντρικά πρώτα, αλλά χωρίς να εξαιρούνται πολλά περιφερειακά, υποκλίνονται, διαλαλούν και επιβάλλουν, με την ειδησεογραφία της τρομοκρατίας, συγκεκριμένες πολιτικές; Αναρωτηθήκαμε, για παράδειγμα, γιατί ακούγοντας τα τελευταία χρόνια δελτία ειδήσεων είναι σα να ακούμε την εκπρόσωπο της Μέρκελ να δείχνει το δάκτυλο στους Έλληνες, σα να ακούμε τον Σαμαρά, τον Βενιζέλο, τον Κουβέλη, τον Στουρνάρα, προηγουμένως τον Γ. Παπανδρέου ή τον Παπαδήμο, αρκετά παλιότερα τον Καραμανλή ή τον Σημίτη, κ.ο.κ.; Γιατί ασφαλώς το πρόβλημα αυτό δεν προέκυψε μόνο στην εποχή των μνημονίων, αλλά πολύ πριν είχαμε, ως άβουλοι τηλεθεατές, ακροατές, αναγνώστες, «εκπαιδευτεί» στον τρόμο, την επιβολή, τον έλεγχο του νου μας. Όπως εκπαιδευτήκαμε σε πολλά άλλα, να κάνουμε ή να μην κάνουμε, για να ανοίξουμε δρόμο στις σημερινές πολιτικές.

Δεν είναι «ιδεολογική» ή απλά «πολιτική» επιλογή των ίδιων των δημοσιογράφων ή των μέσων τους. Δεν είναι τόσο «αθώα» τα πράγματα. Ούτε απλά σχετίζονται μόνο με το γεγονός ότι, για παράδειγμα, μερικοί μεγαλοδημοσιογράφοι διατηρούν προσωπικές επαφές με τους έχοντες εξουσία, πολιτική ή οικονομική. Σχετίζονται όμως με το αν αυτές οι επαφές αποφέρουν κέρδος στη μια την άλλη πλευρά. 

Δεν ξέρουμε άραγε ότι, ειδικά αυτή την εποχή, μεγάλα, κυρίως, μέσα ενημέρωσης εξαρτώνται άμεσα από τη χρηματοδότηση του κράτους και των μεγάλων επιχειρηματιών; Χρηματοδότηση δανειακή, διαφημιστική, «διευκολύνσεις» στα χρέη πολλών εκατομμυρίων που οφείλουν στο κράτος και τους φορείς του ή τους ελεγχόμενους απ’ αυτό (εφορίες, ΔΕΗ, ΙΚΑ, οφειλές σε τραπεζικά συγκροτήματα κ.α.). 

Δεν ξέρουμε ότι ουδείς εκ των κεντρικών επιχειρηματιών οι οποίοι σήμερα ελέγχουν ως ιδιοκτήτες των μέσων την ενημέρωση, δεν είναι «επαγγελματίας των μέσων»; Όλοι τους, μα όλοι τους, έχουν και άλλες επιχειρήσεις, με άμεσες συναλλαγές με το κράτος. Κρατικές εργολαβίες λέγονται αυτές οι δραστηριότητες, με άλλα λόγια. 

Δεν ξέρουμε ότι όλοι αυτοί οι ελέγχοντες, ως ιδιοκτήτες της κεντρικής ενημέρωσης, έχουν και άλλες εταιρείες που συμμετέχουν σε προγράμματα ή ηγούνται φορέων (πχ ποδοσφαιρικές ομάδες), άρα εξαρτώνται άμεσα από το κράτος και την πολιτική υποστήριξη των υπευθύνων του για να ασκούν τις δικές τους δραστηριότητες;

Θυμηθείτε, τα τελευταία χρόνια δύο τουλάχιστον κορυφαίοι δημοσιογράφοι μέσων ενημέρωσης που παίζουν ρόλο στα πολιτικά πράγματα ανέλαβαν εκπρόσωποι τύπου των κυβερνήσεων, σε κρίσιμες στιγμές για την επιβολή στην κοινή γνώμη και την υλοποίηση σκληρών πολιτικών. Χρειάζεται να υπενθυμίσουμε τις περιπτώσεις των Θόδωρου Ρουσόπουλου και Παντελή Καψή και τις σχέσεις τους με σημερινά μεγάλα μέσα, τηλεοπτικά κανάλια, ραδιόφωνα κι εφημερίδες, και τον κρίσιμο ρόλο αυτών των μέσων στην εφαρμογή των βάρβαρων πολιτικών των τελευταίων χρόνων; 

Προσθέστε στη σκέψη σας ότι το διάστημα της δικής τους υπουργίας, στενά συγγενικά τους πρόσωπα ήταν «αστεράτοι» σχολιαστές στα τηλε-παράθυρα. Βασικοί υπεύθυνοι, δηλαδή, για το αν θα περάσει στην κοινή γνώμη η πολιτική την οποία ως «υπουργοί Προπαγάνδας» (τι άλλο άραγε είναι στην Ελλάδα του διεφθαρμένου και αλαζονικού πολιτικού συστήματος, οι υπουργοί Τύπου;) διαφήμιζαν οι δικοί τους άνθρωποι. Η συγγένεια δεν είναι λόγος ανεργίας, ασφαλώς, ούτε διώκεται. Όμως μερικά πράγματα θέλουν και κάποια όρια… Ασφαλώς θα έπρεπε να υπάρχουν κανόνες και όροι για το «παιγνίδι» αυτό. Για το μυαλό των Ελλήνων μιλάμε…

Θυμηθείτε τα τελευταία χρόνια πόσοι «στρατηγοί» των κομμάτων εξουσίας δεν έδιναν πρώτα εντολές και μετά χρήμα (ή και ανάποδα) σε κεντρικά και περιφερειακά μέσα ενημέρωσης. Πόσοι «φτιάχτηκαν» απ’ αυτή τη «χορηγία»… Εδώ τα παραδείγματα μην τα αναζητήσετε μόνο στο κέντρο, δεν είναι πάντα τόσο μακριά μας…

Ποιος δεν θυμάται ότι την περίοδο προ των δημοτικών εκλογών του Ηρακλείου, το 2002, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης είχαν όλως «τυχαίως» γεμίσει με διαφημίσεις του κρατικού ΟΠΑΠ, πολιτικός προϊστάμενος του οποίου ήταν ο, στη συνέχεια, υποψήφιος και μετέπειτα εκλεγείς δήμαρχος Ηρακλείου; Μην αναρωτιέστε για την ανοχή, λοιπόν, και του μετέπειτα διαστήματος…

Σε γενικές και «χοντρές» γραμμές έτσι λειτουργεί το «σύστημα της ενημέρωσης» στην Ελλάδα. Μηδέ της Κρήτης εξαιρουμένης. Αλλά δεν λειτουργεί μόνο έτσι, σας διαβεβαιώνω.

Έχει και άλλες μορφές, δευτερεύουσες, πιθανώς, αλλά πολύ σημαντικές. Ας τις αναδείξουμε με ερωτήματα:

-Σε ποιο σοβαρό κράτος θα επέβαλλε πολιτική στο μέσο ενημέρωσης ο ιδιοκτήτης της τάδε μεγάλης ή μικρής επιχείρησης; Βλέπετε, εδώ το συμφέρον είναι διπλό. Δεν είναι μόνο η σχέση του ιδιοκτήτη με την εξουσία και η εξάρτησή του, όπως την περιγράψαμε παραπάνω, αλλά και η σχέση και εξάρτησή του από έναν καλό διαφημιζόμενο. Ειδικά σήμερα…

-Σε ποιο σοβαρό κράτος ο τραπεζίτης στον οποίο η επιχείρηση του μέσου ενημέρωσης οφείλει, θα επέβαλλε πολιτική ή συνεργάτες, «υπενθυμίζοντας» τα χρέη;

-Σε ποιο σοβαρό κράτος ο εκπρόσωπος του κόμματος που κυβερνά θα έκανε παρέμβαση και στο παραμικρό ρεπορτάζ, αν αυτό δεν ήταν σύμφωνο με τα συμφέροντα που αυτός εκπροσωπεί ή στηρίζει; Στη Σουηδία, τη Δανία, σε άλλες χώρες που έχουν ένα στοιχειώδη σεβασμό στην ανεξαρτησία του λειτουργού της ενημέρωσης, τέτοιες παρεμβάσεις (όπως και όλες οι προηγουμένως περιγραφείσες σχέσεις και δουλείες) θα αποτελούσαν σκάνδαλο πρώτου μεγέθους.

-Σε ποιο σοβαρό κράτος διεκδικητές κρατικού χρήματος θα ήταν ταυτόχρονα ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης; Εδώ βρίσκουν τον τρόπο να είναι πολλαπλοί ιδιοκτήτες! 

-Σε ποιο σοβαρό κράτος θα υπήρχαν πολιτικάντηδες που πληρώνουν με το μήνα ή την εβδομάδα «συνδρομή» σε μέσα ενημέρωσης για την τακτική προβολή τους; Η συνδρομή δεν είναι απαραίτητα οικονομική, αφού η εξόφληση γίνεται και με άλλες μορφές εξυπηρετήσεων. (Μην αναρωτιέστε, λοιπόν, για τα ίδια και τα ίδια πρόσωπα που παρελαύνουν διαρκώς από το μυαλό μας, μέσω των τηλεοπτικών ή ραδιοφωνικών συχνοτήτων). Για να μην έχετε και καμιά αμφιβολία, αναζητείστε ποιοιαπό τους αστεράτους της δημοσιογραφίας φιλοξενούν αστεράτους ή μη της πολιτικής, σε πολύ τακτά, συγκεκριμένα, διαστήματα. Μην αναρωτιέστε λοιπόν γιατί βλέπετε τους ίδιους και τους ίδιους… 

Αυτή την έρευνα κάντε την και στο τοπικό επίπεδο.

-Σε ποιο σοβαρό κράτος πολιτικοί, ακόμη και αρχηγοί κομμάτων, θα έκαναν διακοπές μαζί με εκείνους που ελέγχουν την ενημέρωση. Είτε τηλε-αστέρες είναι αυτοί, είτε τηλε-ιδιοκτήτες. Πηγαίνετε στα κοσμοπολίτικα ξενοδοχεία της Κρήτης, κάντε απλά ερωτήσεις. Θα μάθετε πολλά. 

Α, και στο Γενί Γκαβέ να πάτε, θα σας πουν τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες τους οι άνθρωποι!

-Σε ποιο σοβαρό κράτος το γραφείο προπαγάνδας του πολιτικού (το κρατικό ή το ιδιωτικό) θα αναλάμβανε εν ενεργεία ρεπόρτερ, για να εξασφαλίζεται η προβολή και πολύ πιθανώς η διαφήμιση; Και μάλιστα με αξίωση των συνδικαλιστικών φορέων των δημοσιογράφων; 

Τώρα, έχετε καμιά αμφιβολία γιατί μας τρομοκρατούν μέσα στο σαλόνι μας; Έχετε καμιά απορία γιατί όλοι τούτοι οι αστεράτοι (και όχι μόνο) της ενημέρωσης μετατρέπονται καθημερινά, και ειδικά τα βράδια, στους προσωπικούς μας τρομοκράτες; Στους ελεγκτές της συνείδησής μας; Κέρδος έχουν απ’ αυτό. Μην το ξεχνάτε, πριν σκύψετε από τον τρόμο που σας προκαλούν.

Όλοι αυτοί μας γεμίζουν ενοχές.

Μας λένε τι να πιστεύουμε.

Αυτοί προσδιόριζαν ακόμη και το φόβο μας.

Αυτοί μας λένε ακόμη και τι να ψηφίσουμε.

Διαμορφώνουν συνείδηση και ιδεολογία. 

Μας μαθαίνουν ακόμη κι ότι ο ναζισμός είναι το ίδιο με το γιουχάισμα στον Φούχτελ. Ότι υπάρχει απλά μια ακροδεξιά, που είναι τόσο καταδικαστέα όσο και η διαμαρτυρία ή η κατάληψη των εργαζομένων στους ΟΤΑ.

Ιδού γιατί η «αθώα αντικειμενικότητα», δεν είναι ούτε αθώα, ούτε αντικειμενική, ούτε καν κακή ενημέρωση.

Σκεφτείτε, ακόμη. Στην Ελλάδα – δεν αμφισβητείται αυτό- υπάρχει πλέον ένα καθεστώς. Ένα κατ’ επίφαση δημοκρατικό και συνταγματικό καθεστώς. Στην ουσία τα πάντα ακυρώθηκαν. Άλλοι κυβερνούν. 

Για να επιβληθεί ένα τέτοιο καθεστώς, χρειάζεται ελεγχόμενους και πρόθυμους φορείς ενημέρωσης. 

Η ιδιοκτησία των κεντρικών – και άρα πανίσχυρων- μέσων ενημέρωσης έχει συμφέροντα, δουλείες και υποχρεώσεις στις εξουσίες, πολιτική ή οικονομική. Ή δεσμεύεται απ’ αυτές. 

Συχνά όχι μόνο στο κέντρο, αλλά και στην περιφέρεια. 

Προσδοκά διαφήμιση, δανεισμό, εξυπηρέτηση του καναλάρχη ή του ιδιοκτήτη. Αλληλοκάλυψη στις ανομίες και των δύο πλευρών. Με το αζημίωτο. 

Δεν είναι αθώα τα πράγματα.

Είναι χειρότερα απ’ όσο φαίνονται.

Υ.Γ. 

1. Για να μην υπάρχουν άδικες ισοπεδώσεις, οφείλω να εξηγηθώ. Αυτά που περιέγραψα παραπάνω είναι μόνο ένα μέρος των υπαρκτών φαινομένων και «όρων» στην ελληνική «ενημέρωση». Που φυσικά διαμορφώνουν τον ισχύοντα κανόνα. 

Ασφαλώς όμως η ανεμπόδιστη δημοσίευση απόψεων που δεν «ταιριάζουν» με την κυρίαρχη, δείχνει ότι όλα τα δάχτυλα δεν είναι ίδια. Και τούτο το βήμα, της «Πατρίδας», που φιλοξενεί σε τακτά, εβδομαδιαία, διαστήματα τις «αιρετικές» μου απόψεις, αποδεικνύει ότι οι δουλείες που περιέγραψα δεν την αφορούν, δεν αφορούν στον ιδιοκτήτη του μέσου. Κι αυτό θα πρέπει και να αξιολογηθεί και να τιμηθεί. 

2. Αν μου επιτρέπεται, έχω ευθύνη να αναφερθώ και σε προσωπική υπόθεση, επειδή εδώ και μήνες δέχομαι πολλά ερωτήματα. Έχω ευθύνη να ενημερώσω ότι η εκπομπή μου στο Ράδιο Κρήτη, που δεν συνεχίζεται εδώ και μερικούς μήνες, σταμάτησε όχι με δική μου ευθύνη ή πρωτοβουλία. Ή μάλλον με ευθύνη μου, επειδή δε σταμάτησα ποτέ να μιλώ για όλη αυτή την εγκληματική πολιτική. Μετά τις εκλογές του Ιουνίου μού δόθηκε δίμηνη άδεια (!) χωρίς να τη ζητήσω, και για πρώτη μάλιστα φορά. Απλά μου είχε ανακοινωθεί ότι θα ήμουν και πάλι πίσω στη θέση μου, με το νέο πρόγραμμα, τον Σεπτέμβριο. Δεν κλήθηκα όμως ποτέ, αν και μου ζητήθηκε να μην αναζητήσω αλλού ραδιοφωνική στέγη. 

Ασφαλώς είναι δικαίωμα του κάθε επιχειρηματία να επιλέγει τους συνεργάτες του. Αρκεί να τους το ανακοινώνει χωρίς υπεκφυγές, ακόμη κι αν ο επιχειρηματίας δέχεται πολυποίκιλες πιέσεις (…) στο όνομα ή εξαιτίας του λόγου και των απόψεων των συνεργατών του. 
http://www.patris.gr/