Μοναξιά και Εθισμός στο Ιντερνετ

του καθηγητή Γιώργου Πιπερόπουλου


Με αφορμή τον εορτασμό της Ημέρας Ασφαλούς Διαδικτύου (ιντερνέτ) διαπιστώνω ότι μια αχλή μυστηρίου συνεχίζει να περιβάλλει τον κόσμο των κομπιούτερ και της ψηφιακής τεχνολογίας στην οποία στηρίζεται το διαδίκτυο (Ιντερνέτ) δημιουργώντας για τους αδαείς και κάποιες μαγικές διαστάσεις.
Στην κοινωνιολογία της γνώσης διαπιστώνεται και με το ιντερνέτ ότι συμβαίνει με κάθε άλλη μορφή ραγδαίας υπέρβασης των συνόρων της ανθρώπινης γνώσης. Δηλαδή, τεχνογνωσία και τεχνολογία εξελίσσονται πολύ πιο γρήγορα από την αναγκαία παράλληλη εξέλιξη των πλαισίων ηθικής και δεοντολογίας για να ελεγχθεί η ροή και η χρήση του πλούτου των πληροφοριών που παρέχει το διαδίκτυο. 
Υπάρχουν κίνδυνοι που σχετίζονται με το ιντερνέτ που αφορούν στα αυταρχικά καθεστώτα, άλλοι αφορούν σε παιδιά και άλλοι που αφορούν ώριμα στην ηλικία άτομα που υποφέρουν από μοναξιά! 
Η πρώτη περίπτωση αφορά στο πρόσφατο παράδειγμα της “συνεννόησης» μεγάλων αριθμών ατόμων με τη χρήση προγραμμάτων ηλεκτρονικής κοινωνικής δικτύωσης που είχαμε στην Αίγυπτο όπου το καθεστώς Μουμπάρακ επέλεξε να «κατεβάσει» τον διακόπτη του ιντερνέτ σε προσπάθεια διακοπής επικοινωνίας και πληροφοριών ανάμεσα στους διαδηλωτές.
Υπάρχουν όμως και άλλοι καθημερινοί “κίνδυνοι” από την χρήση του ιντερνέτ σε περιπτώσεις π.χ. ανηλίκων που απαντούν στο ερώτημα που παρουσιάζεται στην οθόνη του κομπιούτερ «είστε άνω των 18 ετών» πατώντας ΝΑΙ με το «ποντίκι» τους για να δούνε φιλμ και φωτογραφίες πορνό και να παίξουν σε ηλεκτρονικά καζίνο φορτώνοντας τις πιστωτικές κάρτες των γονιών τους.
Τελικά υπάρχουν και κάποιοι κίνδυνοι από την υπερβολική χρήση του ΙΝΤΕΡΝΕΤ ακόμη και για τα ώριμα στην ηλικία άτομα; 
Η απάντηση μου είναι ΝΑΙ!... 
Οι επιστήμονες συμπεριφοράς μελετούμε το χώρο της επίδρασης που μπορεί να έχει η πολύωρη και μακρόχρονη χρήση του ΙΝΤΕΡΝΕΤ στον ψυχοσυναισθηματικό κόσμο και την κοινωνική συμπεριφορά του χρήστη. Ερευνητικές προσπάθειες τεκμηριώνουν σποραδικά κρούσματα ψυχωτικής συμπεριφοράς που συνδέεται με υπερβολική χρήση των κομπιούτερ σε άτομα συναισθηματικά ανώριμα.
Χωρίς να οδηγηθούμε σε υστερικές αντιδράσεις μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει κάποια συγκεκριμένη συμπτωματολογία που προδίδει προβλήματα στη γένεση ή την εξέλιξή τους; Η απάντηση είναι ότι κάποια άτομα μπορεί να θεωρηθούν εξαρτημένα από το διαδίκτυο (ιντερνετομανείς ) εφόσον παρουσιάζουν τουλάχιστον 4 από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά : 

1) Το ιντερνέτ βρίσκεται διαρκώς στη σκέψη τους,
2) Αναλώνουν αυξανόμενα χρονικά διαστήματα για να αντλήσουν ικανοποίηση από τη χρήση του ιντερνετ
3) Παρουσιάζουν αδυναμία ελέγχου της επιθυμίας για χρήση του ιντερνετ
4) Αισθάνονται νευρικότητα και δείχνουν ευερεθιστικότητα όταν προσπαθούν να περιορίσουν ή να κόψουν εντελώς τη χρήση του διαδικτύου
5)Χρησιμοποιούν το ιντερνέτ ως μέθοδο «φυγής» από προβλήματα που τα απασχολούν ή για να ξεπεράσουν μια άσχημη ψυχική διάθεση
6) Αναγκάζονται να πουν ψέματα σε συγγενείς και φίλους για το χρόνο που αναλώνουν στη χρήση του ιντερνετ
7) Θέτουν σε κίνδυνο μια προσωπική σχέση ή επαγγελματικά ενδιαφέροντα και καριέρα καθώς εμπλέκονται στον κόσμο του διαδικτύου 
8) Εξακολουθούν να παίζουν στο ιντερνέτ μολονότι έχουν ήδη ξεπεράσει τον προϋπολογισμό στα έξοδα των τηλεφωνικών συνδέσεων
9) Αισθάνονται συμπτώματα στερητικού συνδρόμου όταν αδυνατούν να έχουν πρόσβαση στο δίκτυο
10) Ασχολούνται με το δίκτυο περισσότερο χρόνο από αυτόν που αρχικά προγραμματίζουν 

Άτομα με πρόβλημα εθισμού στο ιντερνέτ (ιντερνετομανείς) μοιάζουν στις δομές προσωπικότητας στον χαρακτήρα και το συναισθηματικό τους φάσμα με παθολογικούς παίκτες, αυτούς που όλοι αποκαλούμε τζογαδόρους όλων των μορφών ακριβώς επειδή τους διακρίνει η γνωστή αποτυχία ελέγχου της συμπεριφοράς τους χωρίς να βρίσκονται υπό την επίδραση ψυχοτρόπων ουσιών. Για το λόγο αυτό και οι θεραπευτική αντιμετώπισή τους έχει εμφανή υποδομή ψυχοκοινωνικής δυναμικής
Τι κρίμα, που μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της μοναξιάς και αλλοτρίωσης που σημάδεψε πικρόχολα το τέλος του 20ου αιώνα τώρα στον 21ο αιώνα, κάποιοι συνάνθρωποί κλεισμένοι στη μοναξιά τους, ξεκομμένοι από παρέες, φίλους και γνωστούς βρίσκουνε παρηγοριά σερφάροντας ώρες ατέλειωτες στο ιντερνέτ, απορροφημένα στο μοναχικό κόσμο της συναρπαστικής έγχρωμης εικόνας κάποιου ψυχρού, άψυχου, κομπιούτερ....